balsof1991

Το εργαστήριο Πληροφορικής της κυρίας Σοφίας!

Οι κανόνες για το εργαστήριο της Πληροφορικής!

Σχολική Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση με την χρήση των ΤΠΕ στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Μια αποτίμηση της ερευνητικής συνεισφοράς

Σύμφωνα με την εργασία που πραγματοποιήθηκε συντάχθηκε το παρόν άρθρο το οποίο είναι χωρισμένο σε πέντε ενότητες:

1η ενότητα	Η συμπληρωματική σχολική ΕξΑΕ στην Ελλάδα
2η ενότητα	Το Πρόγραμμα Συμπληρωματικής Σχολικής Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης «ΟΔΥΣΣΕΑΣ 2000-2015»: Ιστορική Αναδρομή
3η ενότητα	«ΟΔΥΣΣΕΑΣ 2000-2015»: Το παιδαγωγικό Πλαίσιο
4η ενότητα	Το ερευνητικό αποτύπωμα του προγράμματος ΟΔΥΣΣΕΑΣ 2000-2015
5η ενότητα	Τιμητικές Διακρίσεις του προγράμματος ΟΔΥΣΣΕΑΣ 2000-2015

1. Η συμπληρωματική σχολική ΕξΑΕ στην Ελλάδα

• Η εξ αποστάσεως σχολική εκπαίδευση  διακρίνεται σε αυτοδύναμη (ανεξάρτητα από το συμβατικό σχολείο) και συμπληρωματική (παράλληλα με το συμβατικό σχολείο).
• Οι μαθητές του συμβατικού σχολείου έχουν την επιλογή να παρακολουθήσουν επιπλέον μαθήματα εξ αποστάσεως που είτε είναι στο πρόγραμμα σπουδών είτε όχι.
• Οι πρώτες δράσεις συμπληρωματικής σχολικής ΕξΑΕ εμφανίστηκαν στην Ελλάδα προς το τέλος της δεκαετίας του 90, με προγράμματα όπως το «Παιδείας Ομογενών» και το «Οίκαδε».
• Το πρόγραμμα ΟΙΚΑΔΕ  χρησιμοποίησε την τηλεδιάσκεψη για σύνδεση μαθητών από Ελλάδα, Κύπρο και ομογένεια, με σκοπό την καλλιέργεια πνευματικών και πολιτιστικών δεσμών.

Η εισαγωγή της Πληροφορικής:

• Το πρόγραμμα« ΣΧΕΔΙΑ» ξεκίνησε το 2000 σε 46 δημοτικά σχολεία από απομακρυσμένα νησιά του Αιγαίου, εισάγοντας την πληροφορική και συνδέοντας τα σχολεία μέσω διαδικτύου.

•  Η δράση «eTwinning» ξεκίνησε το 2005, προωθώντας τη σχολική συνεργασία μέσω ΤΠΕ σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Πατήστε εδώ για να μεταβείτε στην εικόνα.

• Το πρώτο ολοκληρωμένο περιβάλλον συμπληρωματικής σχολικής ΕξΑΕ (http://elearning.edc.uoc.gr/moodle/), το οποίο υλοποιήθηκε από το Ε.ΔΙΑ.Μ.ΜΕ του Πανεπιστημίου Κρήτης αναπτύχθηκε το 2014 για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας σε σχολεία ομογένειας.
• Το πρόγραμμα ΟΔΥΣΣΕΑΣ , εφαρμόζεται από το 2000 σε δημοτικά σχολεία της Κύπρου και από το 2004 στην Ελλάδα, συμμετείχαν πάνω από 2.000 μαθητές.

2. Το Πρόγραμμα Συμπληρωματικής Σχολικής Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης «ΟΔΥΣΣΕΑΣ 2000-2015»: Ιστορική Αναδρομή

2.1 Το κοινωνικό και τεχνολογικό περιβάλλον της εποχής

• Ο σχεδιασμός του προγράμματος ξεκίνησε το 2000 στην Κύπρο, όταν το διαδίκτυο είχε περιορισμένη πρόσβαση και υψηλό κόστος χρήσης. 
• Οι Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές εισέρχονταν να ενσωματώνονται στην εκπαίδευση, κυρίως ως εργαλεία διδασκαλίας με πολυμέσα και λογισμικά.

Τα εμπόδια του περιβάλλοντος:

• Αξιοσημείωτο είναι ότι  υπήρχε επιφυλακτικότητα στην εκπαιδευτική κοινότητα για τη χρήση των ΤΠΕ (Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών). Επίσης η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στις Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών ήταν στα αρχικά της στάδια.

Η εξ αποστάσεως σχολική εκπαίδευση και τα πρώτα της βήματα στην Ελλάδα:

• Το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ) ιδρύθηκε το 1992, αλλά η εξ αποστάσεως σχολική εκπαίδευση ήταν άγνωστη και μη αναγνωρισμένη ως ανάγκη για τους μαθητές.
• Η διεθνής βιβλιογραφία εκείνης της περιόδου ήταν ταυτισμένη κυρίως σε ασύγχρονες τεχνολογίες μετάδοσης (πλατφόρμες elearning) και την ανάπτυξη πολυμέσων και λογισμικών στο διαδίκτυο.

Τεχνολογία:

• Η τηλεδιάσκεψη ήταν άγνωστη και πολύ ακριβή λόγω των απαιτούμενων isdn γραμμών και του υψηλού κόστους εξοπλισμού. Πολύ σημαντικό είναι ότι η  ποιότητα του ήχου και της εικόνας ήταν περιορισμένη έτσι διαμόρφωναν ένα μη φιλικό περιβάλλον για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση αντίστοιχων πρωτοβουλιών στον ελλαδικό χώρο.
  

2.2 Τα πρώτα βήματα του προγράμματος «ΟΔΥΣΣΕΑΣ».

Το πρόγραμμα «ΟΔΥΣΣΕΑΣ» ξεκίνησε το 2000 στην Κύπρο με πρωτοβουλία του Τμήματος Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Κύπρου και έγκριση του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού. Το πρώτο μάθημα διεξήχθη το 2001 σε δημοτικά σχολεία της Λευκωσίας και Λεμεσού. Το 2002, το πρόγραμμα επεκτάθηκε σε 4 σχολεία και το 2003 σε 6. Το 2004, για πρώτη φορά, συμμετείχαν και σχολεία από την Ελλάδα, με το πρόγραμμα να δίνει έμφαση στη διαθεματική προσέγγιση και την ενσωμάτωση των ΤΠΕ στη σχολική τάξη.

2.3 Το Πρόγραμμα ΟΔΥΣΣΕΑΣ 2000-2015 σε αριθμούς

Το Πρόγραμμα ΟΔΥΣΣΕΑΣ, από το 2000 έως το 2015, υποστήριζε 2.267 μαθητές και 83 δασκάλους από 46 δημοτικά σχολεία σε Ελλάδα και Κύπρο. Κατά τη διάρκεια αυτού του διαστήματος, πραγματοποιήθηκαν 178 τηλεδιασκέψεις με συνολική διάρκεια άνω των 200 ωρών.

Το πρόγραμμα γνώρισε σταδιακή αύξηση στη συμμετοχή, όπως παρουσιάζεται στον ακόλουθο πίνακα :

ΕΤΗ	ΜΑΘΗΤΕΣ	ΤΗΛΕΔΙΑΣΚΕΨΕΙΣ	ΔΑΣΚΑΛΟΙ	ΣΧΟΛΕΙΑ&ΤΑΞΕΙΣ
2001	50	5	2	2
2002	96	10	4	4
2003	156	15	8	6
2004	270	20	20	10
2005	50	4	2	2
2006	220	16	19	8
2007	120	8	8	4
2008	120	8	8	4
2009	110	8	8	4
2010	150	12	10	6
2011	150	12	3	7
2012	150	16	6	10
2013	200	16	5	13
2014	200	16	4	14
2015	225	12	4	13
ΣΥΝΟΛΟ	2267	178	83	46

3. «ΟΔΥΣΣΕΑΣ 2000-2015: Το παιδαγωγικό Πλαίσιο

3.1 Τα βασικά χαρακτηριστικά της Διαδραστικής Τηλεδιάσκεψης

• Το δυναμικό περιβάλλον αλληλεπίδρασης συνθέτει ένα δυναμικό και διαδραστικό περιβάλλον για τους εκπαιδευόμενους και τους  εκπαιδευτές.
• Η συνεργατική οικοδόμηση της γνώσης δίνει τη δυνατότητα στους εκπαιδευόμενους και στους εκπαιδευτές  να οικοδομούν γνώση συνεργατικά, από απόσταση και σε πραγματικό χρόνο.
• Η σύγχρονη μετάδοση χρησιμοποιεί τεχνολογίες για την επικοινωνία και το διαμοιρασμό δεδομένων.
• Η απομακρυσμένη συμμετοχή κάνει πιο εύκολη  τη συμμετοχή των ατόμων που βρίσκονται σε διαφορετικά γεωγραφικά σημεία.

3.2 Οι πυλώνες του παιδαγωγικού πλαισίου του «ΟΔΥΣΣΕΑ»

Βασικοί πυλώνες του παιδαγωγικού πλαισίου:

1. Διαθεματική προσέγγιση της γνώσης (cross curricular thematic
approach) 

Ενσωμάτωση θεμάτων και προβλημάτων για την κατανόηση του εαυτού και της πραγματικότητας.

Στόχος η προσωπική ανάπτυξη και η κοινωνική ενσωμάτωση.

2. Θεωρίες οικοδόμησης της γνώσης:

Εποικοδομισμός (constructivism): Μάθηση σε αυθεντικές καταστάσεις και ενιαιοποίηση γνώσης (Integration).

Εγκατεστημένη μάθηση ή εντός πλαισίου μάθησης (situated learning): Μάθηση μέσα από κοινότητες μάθησης (learning communities) και αυθεντικές καταστάσεις.

Μέθοδος Project: Προώθηση της συνεργατικής μάθησης μέσω έρευνας και αυθεντικών καταστάσεων. Ενίσχυση της αυτενέργειας, της κριτικής σκέψης και της ανάπτυξης της προσωπικότητας των μαθητών.

Βασικές Αρχές της ΕξΑΕ: Ακρίβεια στους σκοπούς και στόχους της διδασκαλίας.   Συμμετοχή σε αυθεντικές καταστάσεις της πραγματικής ζωής. Χρήση ποικιλίας τεχνολογικών μέσων και διδακτικών μεθόδων

3.2 Το Μεθοδολογικό Πλαίσιο Υλοποίησης

Φάση του σχεδιασμού του μεθοδολογικού πλαισίου :

1. σχεδιασμός των σταδίων διδασκαλίας
2. καθορισμός του μοντέλου επικοινωνίας
3. σχεδιασμός της αρχιτεκτονικής χωροθέτησης της τάξης
4. διαμόρφωση πολυμορφικού εκπαιδευτικού υλικού

3.3.1 Σχεδιασμός Σταδίων Μεθοδολογικής Προσέγγισης (Η Πυραμίδα της Διαδραστικής Τηλεδιάσκεψης)

Τέσσερα κύρια στάδια του μεθοδολογικού πλαισίου υλοποίησης της διαδραστικής τηλεδιάσκεψης:

Πρώτο στάδιο (1η τηλεδιάσκεψη) : Εισαγωγικές Δραστηριότητες

Ο σκοπός: Γνωριμία των μαθητών με τους συμμαθητές τους από απομακρυσμένες τάξεις και ανάδειξη του κεντρικού θέματος.Προετοιμασία ποικίλων παρουσιάσεων από τους/τις μαθητές/τριες σχετικά με τον τόπο, το σχολείο και την τάξη τους.

Οι στόχοι της 1ης τηλεδιάσκεψης είναι:

• Εξοικείωση με το νέο περιβάλλον μάθησης. 
• Ανάπτυξη διαλόγου μεταξύ των μαθητών. 
• Καθορισμός θέματος για τις επόμενες τηλεδιασκέψεις.

Δεύτερο στάδιο (2η Τηλεδιάσκεψη): Εικονική (Δυνητική) Τάξη

Ο σκοπός: Συνεργατική διερεύνηση του θέματος και ανάδειξη υποενοτήτων. Διερεύνηση του θέματος μέσω δομημένων δραστηριοτήτων και διαλόγου.

Οι στόχοι της 2ης τηλεδιάσκεψης είναι:

• Πρώτη διερεύνηση του θέματος αξιοποιώντας την προϋπάρχουσα γνώση. 
• Ανάλυση και συσχέτιση δεδομένων. 
• Εξέταση υποενοτήτων προς λεπτομερή διερεύνηση σε μια ομάδα μαθητών
  (από την τοπική και την απομακρυσμένη τάξη).

Τρίτο στάδιο  (3η Τηλεδιάσκεψη): Συνεργασία Ομάδων από Απόσταση 

Ο σκοπός:

• Συνεργασία των ομάδων των τοπικών και απομακρυσμένων τάξεων για την ανάπτυξη των υποενοτήτων. 
• Συνδιαμόρφωση θεμάτων, ανταλλαγή ιδεών, και συμφωνία σε κοινό χρονοδιάγραμμα.

Οι στόχοι της 3ης τηλεδιάσκεψης είναι:

• Συνεργασία για την ανάπτυξη των υποενοτήτων. 
• Συμφωνία σε κοινές δράσεις και παρουσιάσεις.

Τέταρτο στάδιο  (4η Τηλεδιάσκεψη) : Διαδραστική παρουσίαση των αποτελεσμάτων - επιχειρηματολογία

Ο σκοπός:

• Παρουσίαση των συνεργατικών δημιουργιών και επιχειρηματολογία.
• Παρουσίαση αποτελεσμάτων των εργασιών και διάλογος σε διαλογικό περιβάλλον.

Οι στόχοι της 4ης τηλεδιάσκεψης είναι:

• Παρουσίαση και τεκμηρίωση των θέσεων των μαθητών. 
• Συμπερασματική αξιολόγηση.

3.3.2 Σχεδιασμός Μοντέλου Επικοινωνίας

Το μοντέλο επικοινωνίας σχετικά με τις  εκπαιδευτικές τηλεδιασκέψεις περιλαμβάνει τα εξής βασικά στοιχεία:

1. Τον αριθμό των τάξεων (οι τηλεδιασκέψεις γίνονται μεταξύ δύο τάξεων κυρίως για παιδαγωγικούς και πρακτικούς λόγους).
2. Τον ρόλο των εκπαιδευτικών (οι εκπαιδευτικοί λειτουργούν ως συντονιστές και σύμβουλοι, επίσης υποστηρίζουν  την ανακαλυπτική μάθηση των μαθητών και κάθε τάξη έχει έναν εκπαιδευτικό).
3. Τον ρόλο των μαθητών/τριών (Οι μαθητές/τριες είναι στο κέντρο της διαδικασίας μάθησης, σχεδιάζουν, διερευνούν και οικοδομούν τις γνώσεις τους μέσω ομαδικών δραστηριοτήτων).
4. Το είδος της επικοινωνιακής σύνδεσης (Από το 2000-2004 χρησιμοποιούνταν ISDN συνδέσεις, ενώ από το 2004 και μετά έγινε μετάβαση σε IP συνδέσεις).
5. Το είδος των συστημάτων τηλεδιάσκεψης (από το 2000-2007, απαιτούνταν ακριβός εξοπλισμός hardware και  από το 2010 και μετά, χρησιμοποιούνται web-based εφαρμογές με χαμηλότερο κόστος και υψηλή ποιότητα ήχου και εικόνας).

3.2.3 Ο Σχεδιασμός της Αρχιτεκτονικής Χωροθέτησης της Τάξης

• Σημαντικότητα Χωροθέτησης (Κρίσιμη για την επιτυχία της τηλεδιάσκεψης).
• Βελτιωμένο Πλαίσιο (Αναβάθμιση προηγούμενης προσέγγισης (Anastasiades, 2003)).
• Τοποθεσία  (Η αίθουσα τηλεδιάσκεψης βρίσκεται εντός του σχολείου).

3.2.4 Το Εκπαιδευτικό Υλικό

Ο σχεδιασμός του εκπαιδευτικού υλικού στο πλαίσιο του προγράμματος «ΟΔΥΣΣΕΑΣ» έχει αναπτυχθεί σε τρεις φάσεις, με βάση τις χρονικές περιόδους και τα χαρακτηριστικά της εκάστοτε περιόδου.

 ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2000-2003:

• Διδασκαλία των μαθημάτων του αναλυτικού προγράμματος.
• Εκπαιδευτικό υλικό βασισμένο σε διδακτικές ενότητες από τα εγκεκριμένα βιβλία.
• Φύλλα εργασίας και δραστηριότητες που δημιουργούνται από τους δασκάλους.

ΠΕΡΙΟΔΟΣ  2004-2010:

• Διαθεματική προσέγγιση της γνώσης.
• Συνδυασμός διαφορετικών γνωστικών πεδίων για μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση της γνώσης.
•  Το εκπαιδευτικό υλικό διαμορφώνεται από τους δασκάλους και ειδικούς στον τομέα της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης (ΕξΑΕ).

ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2010-2015:

• Συμμετοχή Μαθητών & Εκπαιδευτικών στη Δημιουργία Υλικού: 
• Εκπαιδευτικοί και μαθητές συνεργάζονται στη δημιουργία του υλικού.

Στόχοι του Εκπαιδευτικού Υλικού (το σκεπτικό και την δομή της ταξινόμησης Bloom (1956)):

• Γνωστικό (Cognitive) διεργασίες της γνώσης.
• Συναισθηματικό (Affective) στάσεις και συναισθηματική ανάπτυξη.
• Ψυχοκινητικό  (Psychomotor) δεξιότητες και πρακτικές ικανότητες.

4. Το ερευνητικό αποτύπωμα του προγράμματος ΟΔΥΣΣΕΑΣ 2000-2015

• Ερευνητικό αποτύπωμα
• Χρονική περίοδο του προγράμματος
  
• Ακαδημαϊκό επίπεδο

4.1 Η Ερευνητική συνεισφορά του προγράμματος ΟΔΥΣΣΕΑΣ 2000-2015 σε
επίπεδο διδακτορικών διατριβών

Η πρώτη  διδακτορική διατριβή (Χαμπιαούρης, 2005)

• Θέμα: Επίδραση της μεθοδολογίας στην τάξη, επίδοση και γνωστική ανάπτυξη.

Πορίσματα:

• • Βελτίωση ψυχολογικού κλίματος των μαθητικών ομάδων.
  • Το επίπεδο στη γνωστική ανάπτυξη.
  • Θετικές αλλαγές στις παιδαγωγικές εμπειρίες εκπαιδευτικών.

Η δεύτερη διδακτορική διατριβή στο πρόγραμμα ΟΔΥΣΣΕΑΣ (Φιλιππούση, 2012)

• Θέμα: Κοινωνική παρουσία και αλληλεπίδραση σε περιβάλλοντα τηλεδιάσκεψης.

Πορίσματα:

• • Ενισχυμένη κοινωνική παρουσία και αλληλεπίδραση.
  • Καθορισμός μεθοδολογίας που ενισχύει την κοινωνική παρουσία.

Η τρίτη διδακτορική διατριβή

• Θέμα: Χρήση animation και κινηματογραφικής αφήγησης στην εκπαίδευση.

Πορίσματα:

• Ενίσχυση ομαδικής συνεργασίας και κοινωνικογνωστικών δεξιοτήτων.
• Επιτυχής χρήση απλών υλικών για εκπαιδευτικά projects.

Στο πλαίσιο του προγράμματος ΟΔΥΣΣΕΑΣ την τρέχουσα περίοδο εκπονούνται δύο διδακτορικές διατριβές.

Διατριβή Καρβούνη (σε εξέλιξη)

• Θέμα: Διδακτική παρουσία και ρόλος εκπαιδευτικών σε σύγχρονα μαθησιακά περιβάλλοντα.
• Ερευνητικά ερωτήματα:
  • Ρόλος εκπαιδευτικών στο νέο περιβάλλον μάθησης.
  • Απαιτούμενες δεξιότητες εκπαιδευτικών.

Διατριβή Σπανουδάκη (σε εξέλιξη)

• Θέμα: Αξιοποίηση της Land Art για την ενθάρρυνση της δημιουργικότητας με τη χρήση ΤΠΕ.
• Ερευνητικά ερωτήματα:
  • Επίδραση στο ψυχοκοινωνικό κλίμα και στις μαθητικές επιδόσεις.
  • Εποικοδομητική αλλαγή στην επαγγελματική εμπειρία των δασκάλων.

6.Συζήτηση - Συμπεράσματα Προγράμματος ΟΔΥΣΣΕΑΣ 2000-2015

 Δημοσιεύσεις:

93 συνολικά εργασίες.

2 μονογραφίες, 6 κεφάλαια σε συλλογικούς τόμους, 19 άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά, 25 εργασίες σε πρακτικά διεθνών συνεδρίων, 41 σε πρακτικά πανελληνίων συνεδρίων.

 

 Ερευνητική Συνεισφορά:

Χρήση τηλεδιάσκεψης και εφαρμογών web 2.0.

Παιδαγωγική αξιοποίηση προηγμένων τεχνολογιών διαδικτύου.

Ενθάρρυνση δημιουργικότητας.

Ανάπτυξη κοινωνικών και τεχνολογικών δεξιοτήτων.

Χρονικές Περίοδοι: 1η Περίοδος (2000-2003):

Έμφαση στη διδασκαλία γλώσσας, επιστήμης και μαθηματικών.

Στόχος: Εξοικείωση με το υβριδικό μαθησιακό περιβάλλον και καλλιέργεια τεχνολογικών δεξιοτήτων.

Εκπαιδευτικό υλικό: Βασισμένο στο βιβλίο, εμπλουτισμένο με φύλλα εργασίας και δραστηριότητες.

Εστίαση στην απομνημόνευση, κατανόηση, εφαρμογή, και ανάλυση.

Συνέντευξη με τον Don Olcott

Η συνέντευξη με τον Don Olcott πραγματοποιήθηκε μέσω skype meetings στις 16-7-13 και στις 1-8-2013.

Οι ερωτήσεις τέθηκαν από την Δρ Σοφία Παπαδημητρίου, προϊσταμένη της Εκπαιδευτικής Ραδιοτηλεόρασης του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.

1η Ερώτηση Δρ. Σοφίας Παπαδημητρίου:

Λαμβάνοντας υπόψη την πολύτιμη εμπειρία σας θα ήθελα να σας ρωτήσω ποια είναι τα στοιχεία που διαφοροποιούν τον ρόλο του καθηγητή-συμβούλου μεταξύ των εξΑΕ και των παραδοσιακών ιδρυμάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης;

 Η απάντηση σύμφωνα τον Don Olcott Συνοπτικά:

• Ο ρόλος του καθηγητή-συμβούλου στην εξ Αποστάσεως εκπαίδευση (ΕξΑΕ) διαφέρει σημαντικά από αυτόν στα παραδοσιακά ιδρύματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

 

 

Σκοπός είναι να αναδείξει αυτές τις διαφορές και να τονίσει τη σημασία του καθηγητή-συμβούλου στην εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση ΕξΑΕ.

Ο ρόλος του καθηγητή-συμβούλου στην εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση (ΕξΑΕ) αποτελεί μέρος μιας ομαδικής προσέγγισης για την υποστήριξη της άμεσης διδασκαλίας.

Το μοντέλο της εξΑΕ διδασκαλίας βασίζεται σε μια κλιμακούμενη προσέγγιση για την υποστήριξη και την παροχή μεγάλου αριθμού φοιτητών στην εκπαίδευση. Τι περιλαμβάνει:

• ειδικούς στον εκπαιδευτικό σχεδιασμό
• αξιολόγηση & τεχνολογία
• συγγραφείς των θεματικών ενοτήτων
• ακαδημαϊκούς συμβούλους
• ειδικούς εμπειρογνώμονες στο περιεχόμενο των μαθημάτων (ΔΕΠ)

Ο ρόλος στο παραδοσιακό πανεπιστήμιο του μέλους ΔΕΠ:

• ελέγχει ατομικά όλες τις πτυχές της εκπαιδευτικής διαδικασίας  η οποία περιλαμβάνει το περιεχόμενο, τον σχεδιασμό,την τεχνολογία και την αξιολόγηση
• υπάρχουν μεταπτυχιακοί βοηθοί οι οποίοι  στηρίζουν το μέλος ΔΕΠ στη διδασκαλία  στη βαθμολόγηση και στην ανατροφοδότηση των φοιτητών/τριών.
• συγκεκριμένα στο προπτυχιακό επίπεδο τα παραδοσιακά πανεπιστήμια προσλαμβάνουν προσωπικό για να υποστηρίξουν τους/τις φοιτητές/τριες

Πατήστε κλικ εδώ για να δείτε τις διαφορές αλληλεπίδρασης του παραδοσιακού πανεπιστημίου με τα ΑεξΑΕ προγράμματα.

2η Ερώτηση Δρ. Σοφίας Παπαδημητρίου:

Οι καθηγητές - σύμβουλοι στην εξΑΕ χρειάζεται να διαθέτουν ειδικές δεξιότητες και ποιες είναι αυτές;

Η απάντηση σύμφωνα τον Don Olcott Συνοπτικά:

Οι καθηγητές - σύμβουλοι είναι κρίσιμοι παράγοντες στην εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση και πρέπει να διαθέτουν ειδικές δεξιότητες για να μπορούν να υποστηρίξουν και να ενθαρρύνουν τους/τις φοιτητές/τριες.

Τα ακαδημαϊκά προσόντα που πρέπει να έχουν οι καθηγητές - σύμβουλοι είναι τα εξής:

1. Τουλάχιστον ένα μεταπτυχιακό τίτλο στο πεδίο εξΑΕ.
2. Εμπειρία στη διδασκαλία, στην παροχή συμβουλών και στην αξιολόγηση στον τομέα της θεματικής.
3. Η μικρή εμπειρία μπορεί να αποδυναμώσει την ποιότητα της διδασκαλίας στην εξΑΕ.

Δεξιότητες του καθηγητή - συμβούλου στην επικοινωνία στην αλληλεπίδραση και στην ικανότητα γραφής. Πατήστε κλικ εδώ.

3η Ερώτηση Δρ. Σοφίας Παπαδημητρίου:

Ποιες είναι οι βέλτιστες πρακτικές ή μεθοδολογίες σχετικά με την επαγγελματική ανάπτυξη των καθηγητών-συμβούλων στην εξΑΕ;

Η απάντηση σύμφωνα τον Don Olcott Συνοπτικά:

Η δημιουργία ομάδων κοινωνικής δικτύωσης μεταξύ ΚΣ.

Επιτρέπει τη διαμοίραση καλών πρακτικών, την αντιμετώπιση προβλημάτων και την ανάπτυξη διδακτικών στρατηγικών για την υποστήριξη των φοιτητών.

Αξιοποιεί έμπειρους ΚΣ για την εκπαίδευση και υποστήριξη νέων ΚΣ.

Παρέχει πρόσβαση σε ένα εγχειρίδιο για τους ΚΣ  σε πόρους και βέλτιστες πρακτικές.

Ενισχύει την επικοινωνία και τη συνεργασία. Ειδικότερα οι δια ζώσης συναντήσεις μεταξύ ΚΣ και άλλων μελών της ακαδημαϊκής ομάδας, όπως μέλη ΔΕΠ, ειδικοί εκπαιδευτικού σχεδιασμού, τεχνολόγοι, και προσωπικό υποστηρικτικών υπηρεσιών.

4η Ερώτηση Δρ. Σοφίας Παπαδημητρίου:

Θα μπορούσαν οι ΑΕΠ να έχουν έναν ουσιαστικό ρόλο στην επαγγελματική ανάπτυξη των καθηγητών-συμβούλων;
Μπορείτε να περιγράψετε αυτό τον ρόλο;

Η απάντηση σύμφωνα τον Don Olcott Συνοπτικά:

Τι Είναι οι ΑΕΠ;

Είναι ανοικτό περιεχόμενο που μπορεί να τροποποιηθεί, επαναχρησιμοποιηθεί και να ανακατεμηθεί  ανάλογα με τις παραμέτρους  αδειοδότησης (Creative Commons).

Δημιουργία Αποθετηρίων μέσω της συνεργασίας.

• Οι ΑΕΠ θα μπορούσαν να συμβάλουν στην ανάπτυξη και συγκέντρωση των ‘βέλτιστων πρακτικών’,  σε ένα κεντρικό αποθετήριο που θα είναι άμεσα διαθέσιμο σε όλους.
• Οι ΚΣ και άλλοι ακαδημαϊκοί ειδικοί θα είχαν τη δυνατότητα να συνεισφέρουν, δημιουργώντας έναν ανεκτίμητο πόρο πληροφοριών για τους καθηγητές - συμβούλους της ΑξεΑΕ.

Οι ΑΕΠ θα μπορούσαν να ομαδοποιηθούν σε συγκεκριμένους τομείς που έχουν ανάγκη οι καθηγητές - σύμβουλοι όπως:

• διαχείριση περιεχομένου
• δεξιότητες αλληλεπίδρασης με τους φοιτητές
• ποιότητα συγγραφής
• πρακτικές αξιολόγησης
• καινοτόμες χρήσεις των τεχνολογιών υποστήριξης

5η Ερώτηση Δρ. Σοφίας Παπαδημητρίου:

Ποιες είναι οι προτάσεις σας προς ένα εξΑΕ Πανεπιστήμιο στην κατεύθυνση της
 υποστήριξης και παροχής κινήτρων στους ΚΣ του;

Η απάντηση σύμφωνα τον Don Olcott Συνοπτικά:

• Όλοι οι ΚΣ πρέπει να διαθέτουν μεταπτυχιακό τίτλο και εμπειρία στον τομέα του περιεχομένου, όπως ένας εκπαιδευτικός ή διευθυντής. (Η εμπειρία των είναι σημαντική  για την παροχή της υψηλής ποιότητας διδασκαλίας και υποστήριξης στους/στις φοιτητές/τριες).
• Η αξιοποίηση των δεδομένων αξιολόγησης των φοιτητών είναι απαραίτητη για τη βελτίωση της διδασκαλίας. (Τα συγκεκριμένα δεδομένα αυτά από τις αξιολογήσεις χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη προγραμμάτων επαγγελματικής ανάπτυξης των ΚΣ).
  
• Τα ιδρύματα είναι απαραίτητο να δημιουργούν μια  αίσθηση ότι οι ΚΣ είναι μέρος μιας κεντρικής ομάδας. Αξίζει να σημειωθεί ότι όλοι οι  ΚΣ πρέπει να έχουν συναντήσεις με τα μέλη ΔΕΠ της θεματικής ενότητας να συνεργάζονται και να αλληλεπιδρούν με ειδικούς περιεχομένου, συγγραφείς, εκπαιδευτικούς σχεδιαστές, ειδικούς τεχνολογίας με εμπειρογνώμονες αξιολόγησης καθώς και με έμπειρους ΚΣ).

Εγχειρίδιο για ΚΣ (Tutor Handbook) κατοχυρώνει τα ακόλουθα θέματα :

• Ευθύνες των ΚΣ, η βασική εκπαιδευτική φιλοσοφία του ιδρύματος και η σημασία του ΚΣ στην ΑεξΑΕ.
• Ακαδημαϊκές πολιτικές, πολιτικές βαθμολόγησης, κόστη θεματικών ενοτήτων, λογοκλοπή, ηθικά πρότυπα, και όλες οι σχετικές πληροφορίες που αφορούν την ακαδημαϊκή ποιότητα, τα πρότυπα και την αξιολόγηση.
• Ευθύνες και δικαιώματα των φοιτητών.
• Ρόλοι των μελών της κεντρικής ομάδας (μέλη ΔΕΠ, ειδικοί περιεχομένου, συγγραφείς, ειδικοί τεχνολογίας, εκπαιδευτικοί σχεδιαστές, ειδικοί αξιολόγησης, προπονητές συγγραφής, κλπ.).
• Στρατηγικές εκπαιδευτικές, επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης - βέλτιστες πρακτικές για τους ΚΣ.
• Βασικά στοιχεία επικοινωνίας των υποστηρικτικών λειτουργιών (βιβλιοθήκη, συμβουλευτική, καταγραφή στο μητρώο, υποστήριξη της τεχνολογίας, κλπ.).
• Πρακτικά παραδείγματα βασικών ζητημάτων που συνήθως προκύπτουν για τους ΚΣ και τις πιθανές στρατηγικές και πόρους για την αντιμετώπισή τους.
• Συχνές ερωτήσεις (FAQ) από τους ΚΣ και συχνές ερωτήσεις των φοιτητών/τριών προς αυτούς.

Βιβλιογραφική αναφορά:

Παπαδημητρίου, Σ. (2015). Συνέντευξη με τον Don Olcott. Ανοικτή Εκπαίδευση: το περιοδικό για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση και την Εκπαιδευτική Τεχνολογία, 11(1), 124-131.https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/openjournal/article/view/9843

Ο ρόλος του Καθηγητή – Συμβούλου και η ανάπτυξη μηχανισμού υποστήριξής του στην εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση

                     

Σύμφωνα με την έρευνα που πραγματοποιήθηκε  στο  Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο ΕΑΠ  συντάχθηκε το παρόν άρθρο το οποίο είναι χωρισμένο σε πέντε ενότητες:

1η ενότητα	Επισκόπηση βιβλιογραφίας
2η ενότητα	Υποστήριξη  μάθησης στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
3η ενότητα	Υποστήριξη  μάθησης και  διδασκόντων στο  στο Open University (OU)
4η ενότητα	Καινοτομικότητα και κρισιμότητα της  έρευνας
5η ενότητα	Συμπεράσματα

 

Εισαγωγικές πληροφορίες

• Ο ρόλος και οι απαιτούμενες δεξιότητες ενός διδάσκοντα στην εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση (εξΑΕ) διαφέρουν απ' αυτές ενός καθηγητή - συμβούλου σ' ένα συμβατικό σύστημα εκπαίδευσης.
• Συγκεκριμένα διαφέρει στις συνθήκες, στις απαιτήσεις και στο περιβάλλον όπου πραγματοποιείται η διδασκαλία και η μάθηση.

• Ο ρόλος του διδάσκοντα είναι πολύπλοκος και ταυτόχρονα κρίσιμος και έχεις ως στόχο την αποτελεσματικότητα της μαθησιακής διαδικασίας.

• Χρειάζεται να εμπλουτιστεί η εκπαιδευτική διαδικασία στην εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση (εξΑΕ) με την ανάπτυξη και τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος συνεργατικής μάθησης, βασισμένο σε αρχές που υπάρχει ενίσχυση του κοινωνικού διαλόγου και η εκπαίδευση των ενηλίκων.

• Απαραίτητος είναι ο σχεδιασμός και η μελέτη μιας κοινότητας μάθησης, για να διερευνηθεί αν γίνεται να αντισταθμίσει το αίσθημα της απομόνωσης των φοιτητών/τριών και να παράξει συνθήκες συνεργασίας και μάθησης.
• Οι διδάσκοντες στο νέο περιβάλλον της εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (εξΑΕ) αντιμετωπίζουν ποικίλες δυσκολίες, καθώς δεν είναι εξοικειωμένοι με το απαιτούμενο έργο, το οποίο απέχει παρασάγγας από το συμβατικό σύστημα εκπαίδευσης και απαιτεί ένα διαφορετικό και καινοτόμο εκπαιδευτικό ρόλο.

Η έρευνα του άρθρου καταγράφει την σημερινή κατάσταση στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ), αναλύοντας τις ανάγκες που έχουν οι διδάσκοντες και αναπτύσσοντας ένα μηχανισμό υποστήριξης με καινοτόμες εκπαιδευτικές τεχνικές συνεργατικής μάθησης.

 

1.Επισκόπηση βιβλιογραφίας

1.1 Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση

• Σύμφωνα με το ιδεώδες της Ανοικτής Εκπαίδευσης (ΑΕ) η μόρφωση είναι δικαίωμα όλων των ανθρώπων και τα εκπαιδευτικά συστήματα είναι απαραίτητο να παρέχουν όσο το δυνατόν περισσότερες εκπαιδευτικές ευκαιρίες και να διασφαλίζουν την πρόσβαση των ενδιαφερόμενων φοιτητών.
• Τα Ανοικτά Πανεπιστήμια είναι αναγκαίο να ανταποκρίνονται σε στόχους όπως η συμβολή στην εθνική και οικονομική ανάπτυξη, η ανταπόκριση στην κοινή απαίτηση και η επισκόπηση της πρόσβασης σε νέες ομάδες φοιτητών.
• Η εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (εξΑΕ) διαμορφώνει μια οργανικά δομημένη μεθοδολογία, η οποία αντιπροσωπεύει τη βασική διαφοροποίηση των ανοικτών συστημάτων απο τα παραδοσιακά συστήματα.
• Η εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (εξΑΕ) στην Ελλάδα συντάσσεται ως " η εκπαίδευση που διδάσκει και ενεργοποιεί τον φοιτητή πώς να μαθαίνει μόνος του και πως να λειτουργεί αυτόνομα".
• Η εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (εξΑΕ) στην Ελλάδα έχει αποκομίσει πλέον μια ολοκληρωμένη εκπαιδευτική και παιδαγωγική υπόσταση, με νέα δεδομένα, νέους κώδικες και νέους μετρήσιμους στόχους.(Λιοναράκης 2006).
• Ο εμπλουτισμός της εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (εξΑΕ) με τις Τεχνολογίες της Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) έχει ανοίξει τον δρόμο για νέες καινοτόμες εφαρμογές στον κόσμο της εκπαίδευσης.
• Μειονεκτήματα της (εξΑΕ) είναι η απομόνωση των φοιτητών και η απουσία της κοινωνικής διάστασης όμως υπάρχει η δυνατότητα να αντιμετωπιστεί με με την χρήση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ).

 

Πατήστε κλικ εδώ για να δείτε την εικόνα.

 

1.2 Συνεργατική Μάθηση (Collaborative Learning)

• Ο Vygotsky (1978) υποστηρίζει ότι  «η μάθηση επιτυγχάνεται αρχικά μέσα στο κοινωνικοπολιτιστικό πλαίσιο και μετά σε προσωπικό επίπεδο και προυποθέτει συγκεκριμένη κοινωνική πραγματικότητα και μια διαδικασία με την οποία τα παιδιά εξισώνονται με τη διανοητική ζωή των γύρω τους». Κάντε κλικ εδώ για να απολαύσετε το βίντεο.
• Η συνεργατική μάθηση είναι ένα σύστημα μεθόδων μάθησης στο οποίο οι μαθητές εργάζονται με αλληλεπίδραση και αλληλεξάρτηση  μέσα σε μικρές ανομοιογενείς ομάδες για την επίτευξη κοινών στόχων (Χαραλάμπους, 2000).
• Οι φοιτητές δρομολογώντας συνεργασίες σε ομαδικό πλαίσιο έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν διάφορες δεξιότητες, κριτική σκέψη προάγοντας σημαντικά τη μαθησιακή διαδικασία.

 

Πατήστε κλικ εδώ για να δείτε την εικόνα

1.2.1 Κοινότητες Πρακτικής

• Ο Rheingold (1993) χρησιμοποίησε τον όρο “εικονικές κοινότητες” για να περιγράψει τις διαδικτυακές ΚΠ.
• οι κοινότητες απαρτίζονται από ποικίλα άτομα που συμμετέχουν σε δημόσιες διαδικτυακές συζητήσεις για μια συγκεκριμένη περίοδο.
• Κατά τη διάρκεια των συζητήσεων αναπτύσσουν συναισθηματικούς δεσμούς και διαμορφώνουν "δίκτυα ανθρώπινων σχέσεων".

1.2.2 Κοινότητες Μάθησης (Learning Communities)

• Ο Keegan (1996) αναγνωρίζει ότι ο όρος "η οιονεί μόνιμη απουσία ομάδας μαθητών" στον ορισμό του για την εξΑΕ πρέπει να επανεξεταστεί.
• Η ηλεκτρονική σύνδεση του διδάσκοντα και των μαθητών δημιουργεί μια εικονική τάξη.
• Ο Dillembourg (1999) αναφέρει ότι η αίσθηση της κοινότητας μέσω ηλεκτρονικής επικοινωνίας απαιτεί χρόνο, αλληλεπίδραση και διαμοιρασμό στόχων.
• Μια κοινότητα μάθησης είναι μια μικρή, ομάδα που προσαρμόζεται εύκολα και παρέχει πλούσια αλληλεπίδραση ενθαρρύνοντας την επίδοση των μελών της.

• Δημιουργούνται κοινότητες μάθησης όπου διδάσκοντες και διδασκόμενοι συνδέονται και επικοινωνούν διαδικτυακά, ανεξάρτητα από την τοποθεσία τους με στόχο τη συνεργατική μάθηση.
• Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μελών μιας κοινότητας μάθησης είναι διαρκώς εξελισσόμενες, προσδίδοντας στην ομάδα μια δυναμική διάσταση.
• Είναι απαραίτητη η μελέτη της τυπικής προκαθορισμένης αλληλεπίδρασης.
• Ο κυβερνοχώρος προσφέρει δυνατότητες συνάντησης, συνεργασίας και αδόμητης πληροφορίας, συχνά χωρίς αξίες και ήθος.
• Αξίζει να σημειωθεί ότι στον σχεδιασμό διαδικτυακών συνεργατικών περιβαλλόντων είναι η διασφάλιση της ποιότητας μάθησης μέσω δραστηριότητας, συνεργασίας, ήθους και υπευθυνότητας όλων των μελών (Χρονάκη και Μπουρδάκης, 2003).

 

1.2.3 Προηγμένες Τεχνολογίες Μάθησης

• Τα δίκτυα των υπολογιστών και τα συστήματα υπερμέσων συνθέτουν το συγκεκριμένο περιβάλλον.
• Δίνουν έμφαση στην ανάπτυξη περιβαλλόντων μάθησης στο διαδίκτυο για την ενίσχυση της διαδραστικότητας μεταξύ διδασκομένων, διδασκόντων και εκπαιδευτικού υλικού (Wegner, 2001).
• Η χρήση της τεχνολογίας με παιδαγωγικές και κοινωνικές προϋποθέσεις ευνοεί τη δημιουργία αυτών των περιβαλλόντων από απόσταση.
•  Τα συγκεκριμένα περιβάλλοντα ενθαρρύνουν τη διερευνητική και κριτική σκέψη (Κωστούλα και Μακράκης, 2006).
•  Διαμορφώνουν τους όρους για μια πολυμορφική εξΑΕ (Lionarakis, 1998).
• Οι τεχνολογίες σύγχρονης και ασύγχρονης μετάδοσης αλληλοσυμπληρώνονται, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για μικτά (blended) περιβάλλοντα συνεργατικής μάθησης (Αναστασιάδης, 2007).
• Συμβάλλουν στον εμπλουτισμό και τη βελτίωση της μαθησιακής διαδικασίας.
• Τα μικτά περιβάλλοντα στο διαδίκτυο υποστηρίζουν την επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ διδασκομένων - διδασκόντων, διαδασκομένων, διδασκόντων μεταξύ τους το συγκεκριμένο οδηγεί στη δημιουργία κοινοτήτων μάθησης και πρακτικής.

Πατήστε εδώ για να δείτε την εικόνα.

 

1.3 Εκπαίδευση ενηλίκων

• Η "πράξη" είναι κεντρική στην εκπαίδευση ενηλίκων και περιλαμβάνει συνεχή εμπλοκή διδασκομένων και διδασκόντων στην αναζήτηση, δράση και στοχασμό (Κόκκος, 1998).
• Ο διδάσκων καλείται να εμψυχώσει τους διδασκομένους, μεταβαίνοντας από τον παραδοσιακό ρόλο του κατόχου και μεταφορέα της γνώσης σε έναν πιο υποστηρικτικό ρόλο (Κόκκος, 1998; Lionarakis, 1998).
• Εξειδικεύεται στην αναγνώριση των αναγκών των ενηλίκων φοιτητών και θέτει στόχους εκπαιδευτικής παρέμβασης σύμφωνα με τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα (Rogers, 1999).
• Ο διδάσκων μπορεί να φέρει τους τίτλους του συμβούλου, καθηγητή και εμψυχωτή ταυτόχρονα.
• Το Συμβόλαιο μάθησης καθορίζει και οργανώνει τους τρόπους οργάνωσης της συνεργασίας διδασκόντων - διδασκομένων και διαδικασίες εναλλακτικών τρόπων επεξεργασίας, ανάπτυξης και αξιοποίησης των στοιχείων μάθησης.Λαμβάνει υπόψη τις δυνατότητες και ανάγκες της ομάδας αλλά και κάθε διδασκόμενου ξεχωριστά.

Πατήστε εδώ για να δείτε την εικόνα.

1.4 Διδάσκοντες στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση

1.4.1 Ο ρόλος των διδασκόντων

• Ο διδάσκων στην εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (εξΑΕ) έχει ένα απαιτητικό και πολυσύνθετο έργο, το οποίο αποτελεί πολύ χρόνο και δημιουργικότητα.
• Η πολυπλοκότητα του ρόλου δημιουργεί άγχος, ιδίως λόγω της μετάβασης από παραδοσιακό σε νέο ρόλο, έλλειψης δια ζώσης επικοινωνίας, και της ασάφειας του ρόλου του.
• Άλλοι παράγοντες άγχους περιλαμβάνουν τα ειδικά χαρακτηριστικά των ενηλίκων φοιτητών, την ανομοιογένεια των φοιτητών και την μη αποτελεσματική διαδικασία αξιολόγησης.

• Λόγω της περιορισμένης αλληλεπίδρασης μεταξύ των φοιτητών, το βάρος της επικοινωνίας και της συμβουλευτικής υποστήριξης πέφτει στον διδάσκοντα.

Ο διδάσκων πρέπει να:

• αναδείξει δεξιότητες για να διαχειρίζεται τόσο τον εαυτό του όσο και τις σχέσεις του με τους άλλους.
• συνεργάζεται με την ομάδα του διδακτικού προσωπικού και τους συντονιστές των προγραμμάτων σπουδών για την εκπαίδευση και τη πρόοδο των φοιτητών.
• λειτουργεί ως εμψυχωτής, συντονιστής μαθησιακών διεργασιών και δημιουργός ευνοϊκών συνθηκών μάθησης.
• αξιολογεί την πρόοδο των φοιτητών του, να οργανώνει την αλληλεπίδρασή τους με το διδακτικό υλικό και με τους συμφοιτητές τους.

Πατήστε εδώ για να δείτε την εικόνα.

1.4.2 Στήριξη των διδασκόντων

Οι προσδοκίες των φοιτητών:

• Συντονισμός, ενθάρρυνση, συμβουλευτική, κατανόηση προβληματισμών.
• Άμεση απόκριση σε ερωτήσεις, επίλυση αποριών, κατάλληλη καθοδήγηση.
• Σαφείς περιγραφές εκπαιδευτικών στόχων, καλή οργάνωση, ευαισθησία σε εξατομικευμένες ανάγκες.
• Νέες ιδέες, προτάσεις, τεχνικές της εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (εξΑΕ), πρωτότυπο εκπαιδευτικό υλικό, άριστη γνώση του αντικειμένου.
• Εμπλουτισμός της εκπαιδευτικής διαδικασίας και συνεργασία.

Η αναγκαιότητα της επιμόρφωσης:

• Οι αυξημένες προσδοκίες των φοιτητών επιβάλλουν συστηματική επιμόρφωση και στήριξη των διδασκόντων.

• Εκπαιδευτικά ιδρύματα συχνά βλέπουν την επιμόρφωση ως "κόστος" και όχι ως "επένδυση".

Ζητήματα και προκλήσεις στην Επιμόρφωση:

• Οι διδάσκοντες είναι γεωγραφικά διασκορπισμένοι και έχουν περιορισμένες ευκαιρίες αλληλεπίδρασης.
• Η επιμόρφωση συνήθως περιλαμβάνει μαθήματα, εργαστήρια και εκπαιδευτικούς πόρους.Η ακαδημαϊκή ανάπτυξη είναι κυρίως άτυπη και συχνά πραγματοποιείται διαδικτυακά

Στρατηγικές της επιμόρφωσης:

• Η χρήση έντυπων εγχειριδίων, τηλεοπτικών προγραμμάτων,διαδικτυακών εκπαιδευτικών πόρων και σειρών μαθημάτων.
• Διάφορες προτάσεις όπως μαθήματα εμπέδωσης και τεχνολογικής κατάρτισης.
• Η αξία της "ομότιμης μάθησης" (peer learning) και ο ρόλος της κοινότητας πρακτικής.

Προτάσεις για workshadowing, mentoring και δημιουργία ευκαιριών για άτυπες συζητήσεις και κοινή εργασία.

•Η ανάπτυξη των διδασκόντων μερικής απασχόλησης πρέπει να ενσωματώνεται στις συζητήσεις για τις ακαδημαϊκές πρακτικές του προσωπικού πλήρους απασχόλησης.

•Στο OpenUniversity (OU), mentoring και διαδικτυακά φόρουμ χρησιμοποιούνται για την άτυπη επαγγελματική ανάπτυξη των διδασκόντων.

2. Υποστήριξη μάθησης στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο

Η αποστολή του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ):

• Παροχή εξ αποστάσεως προπτυχιακής και μεταπτυχιακής εκπαίδευσης και επιμόρφωσης.
• Ανάπτυξη και αξιοποίηση κατάλληλου εκπαιδευτικού υλικού και μεθόδων διδασκαλίας.
• Απόκτηση αντίστοιχων τίτλων σπουδών.

Οι σκοποί του ΕΑΠ:

• Προαγωγή επιστημονικής έρευνας.
• Ανάπτυξη τεχνολογίας και μεθοδολογίας στο πεδίο της μετάδοσης της γνώσης από απόσταση.

Βασική λειτουργική μονάδα του ΕΑΠ:

• Θεματική Ενότητα (ΘΕ).
• Το αρθρωτό σύστημα σπουδών επιτρέπει το συνδυασμό πολλών ΘΕ, οδηγώντας σε ένα μεγάλο αριθμό εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
• Σήμερα προσφέρονται 184 ΘΕ σε 30 Προγράμματα Σπουδών.

2.1 Καθηγητές - σύμβουλοι ή Συνεργαζόμενο Εκπαιδευτικό Προσωπικό

• Οι διδάσκοντες στο ΕΑΠ ονομάζονται καθηγητές-σύμβουλοι (ΚΣ).
• Οι διδάσκοντες έχουν τη δυνατότητα να είναι μέλη ΔΕΠ και άλλων πανεπιστημίων ή επιστήμονες με τα κατάλληλα προσόντα.Επίσης Επιλέγονται αξιοκρατικά από τριμελή επιτροπή με αυστηρά επιστημονικά κριτήρια.

Οι ρόλοι και τα καθήκοντα των ΚΣ:

• Ως Καθηγητές (Tutors) έχουν ακαδημαϊκή υποστήριξη, διδάσκουν το γνωστικό αντικείμενο, επιμελούνται και αξιολογούν γραπτές εργασίες των φοιτητών/τριών και προσκομίζουν επιστημονική υποστήριξη.
• Ως Σύμβουλοι (Counsellors) ενισχύουν την αυτοπειθαρχία των φοιτητών/τριών, επικοινωνούν πάντα ευγενικά μαζί τους, τους ενημερώνουν για την θεματική ενότητα, τους συμβουλεύουν, τους ενθαρρύνουν και τους καθοδηγούν.

Κατά τη διάρκεια του τρέχον εξαμήνου:

• Οι ΚΣ υποχρεούνται να απαντούν στα e-mails των φοιτητών σε εύλογο χρονικό διάστημα.
• Προετοιμάζουν και διεξάγουν Ομαδικές Συμβουλευτικές Συναντήσεις (ΟΣΣ).
• Ενημερώνουν τον Συντονιστή της Θεματικής Ενότητας (ΘΕ) για το περιεχόμενο και τα αποτελέσματα των συναντήσεων.

Συντονισμός και οργάνωση του ΚΣ:

• Το έργο των ΚΣ εξαρτάται από τον Συντονιστή της ΘΕ, που μεριμνά για την ομογενοποίηση των δραστηριοτήτων.
• Ο Συντονιστής διαμορφώνει τα θέματα των Γραπτών Εργασιών (ΓΕ) και των τελικών εξετάσεων, συντονίζει και αξιολογεί το έργο των ΚΣ.
• Το έργο ενός ολόκληρου Προγράμματος Σπουδών συντονίζεται από τον Ακαδημαϊκό Υπεύθυνο του Προγράμματος.

2.2 Ομαδικές Συμβουλευτικές Συναντήσεις

•Οι ΟΣΣ είναι τετράωρα σεμινάρια που πραγματοποιούνται πέντε φορές κατά τη διάρκεια μιας Θεματικής Ενότητας (ΘΕ).

•Μαζί με τις Γραπτές Εργασίες (ΓΕ), αποτελούν τους "ακρογωνιαίους λίθους" του διδακτικού έργου και της σχέσης διδάσκοντα-φοιτητή.

Καθήκοντα Καθηγητή - συμβούλου:

• Ενημέρωση για τους στόχους και τον τρόπο λειτουργίας της ΘΕ.
• Καθοδήγηση στη μελέτη του διδακτικού υλικού και παροχή πρόσθετων πηγών πληροφόρησης.
• Προετοιμασία για τις ΓΕ.
• Ενθάρρυνση και καθοδήγηση για συγκρότηση ομάδων εργασίας.

Στόχοι των ΟΣΣ:

• Επίτευξη στόχων γνώσεων, δεξιοτήτων και στάσεων.
• Υψηλό ποσοστό παρακολούθησης, που υπερβαίνει το 70% σε πολλά ιδρύματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.

2.3 Μηχανισμός Υποστήριξης Καθηγητών - Συμβούλων

Το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ) αναπτύσσει ένα μηχανισμό υποστήριξης για τους καθηγητές-συμβούλους (ΚΣ) που περιλαμβάνει:

• Οργανωτική υποστήριξη από το Τμήμα Προσωπικού για διοικητικά θέματα.
• Ακαδημαϊκή Υποστήριξη από Ακαδημαϊκούς Υπευθύνους και Συντονιστές ΘΕ μέσω mentoring, peer learning και κοινοτήτων πρακτικής.

• Εξειδικευμένη Υποστήριξη από το Εργαστήριο Εκπαιδευτικού Υλικού και Εκπαιδευτικής Μεθοδολογίας (ΕΕΥΕΜ) για τεχνογνωσία και βέλτιστη χρήση τεχνολογιών μάθησης από τη Μονάδα Αξιολόγησης και Επιμόρφωσης για την αξιολόγηση και ανάπτυξη και από τη Βιβλιοθήκη για πρόσβαση σε πηγές πληροφόρησης και εκπαιδευτικούς τόπους.

3. Υποστήριξη μάθησης και διδασκόντων στο Open University (OU)

3.1 Πρόσωπο με πρόσωπο (f2f) εκπαίδευση

• Η υποστήριξη των φοιτητών στο OU περιλαμβάνει ακαδημαϊκή μορφή.
• Η ακαδημαϊκή υποστήριξη παρέχεται απο τους ειδικούς λέκτορες ( associate lectures-AL) και τους ορισμένου χρόνου ΚΣ ( tutor /counselor).

Η υποστήριξη στο OU περιλαμβάνει:

• ειδικά θέματα κάθε θεματικής ενότητας, μεθόδους σπουδών, αναζήτηση βιβλιογραφίας, χρήση ΗΥ και βασικές μαθηματικές έννοιες.
• προαιρετική εκπαίδευση (σεμινάρια) πρόσωπο με πρόσωπο(f2f) σε μεγάλες πόλεις, με συμμετοχή περίπου 30%.
• Ημερήσια σχολεία τα οποία παρέχουν μεγαλύτερης διάρκειας εκπαίδευση σε λιγότερες περιοχές, με υψηλότερη συμμετοχή από τα περιφερειακά σεμινάρια αλλά μικρότερο ποσοστό εγγεγραμμένων φοιτητών.
• Οργάνωση ομάδων αλληλεγγύης με ενεργή συμμετοχή φοιτητών για την υποστήριξη στις σπουδές τους.

3.2 Αξιοποίηση του διαδικτύου

• Στο Open University (OU):

• Από το 1988, ξεκίνησαν οι τηλεσυναντήσεις (computer conferencing) οι οποίες επιτρέπουν ασύγχρονη επικοινωνία και σπανιότερα, σύγχρονη επικοινωνία μεταξύ διδασκόντων και φοιτητών.

• Σήμερα, 100.000 δικτυωμένοι φοιτητές (50% του συνόλου) χρησιμοποιούν αυτήν τη μέθοδο.

• Παρέχεται ακαδημαϊκή, πρακτική και συναισθηματική υποστήριξη μέσω διαδικτύου.

• Οι φοιτητές προτιμούν την πρόσωπο με πρόσωπο (f2f) υποστήριξη από τα διαδικτυακά σεμινάρια (e-tutorials), με μόλις 30% συμμετοχή στα e-tutorials.

• Η χρήση του διαδικτύου περιλαμβάνει διδασκαλία, διοικητική υποστήριξη και θεματικές ενότητες.

• Τα e-tutorials παρέχουν ευκαιρίες για νέες προσεγγίσεις, αλλά η συμμετοχή παραμένει χαμηλή.
• Στόχος του OU είναι η συνδυασμένη υποστήριξη (regional tutorials, inter-regional day schools, e-tutorials) και η διεθνής διάθεση της υποστήριξης της μάθησης.

3.3 Υποστήριξη των διδασκόντων

Στο Open University (ΟU):

• Η Διαδικασία της Εισόδου είναι η εκδήλωση ενδιάφέροντος, η επιλογή και η ένταξη.
• Η Επιμόρφωση όλου του προσωπικού είναι υποχρεωτική. Διεξάγονται υποχρεωτικά σεμινάρια και δίνονται οδηγίες από τους δημιουργούς του εκπαιδευτικού υλικού. Παρέχεται επιπλέον τεκμηρίωση μέσω του αρχείου αναφοράς (Reference File) και εργαλείων (Toolkits).
• Ο Μέντωρ είναι η Αντιστοιχία ενός έμπειρου AL σε κάθε νέο ΚΣ για υποστήριξη τον πρώτο χρόνο.
• Η Διαχείριση της Εκπαιδευτικής Πράξης όπου γίνεται η καταγραφή και η ανάλυση του αξιολογητικού ρόλου των ΚΣ Συναντήσεις με μόνιμο προσωπικό στα Περιφερειακά Κέντρα.
• Οι Πρωτοβουλίες με σκεπτικό της υποστήριξη των ΚΣ παράδειγμα είναι το SOLACE που έχει ως σκοπό της προώθηση της κατανόησης της μεταβαλλόμενης φύσης της μαθησιακής υποστήριξης.
• Το Διαδικτυακό φόρουμ Scottish Online Support (SOS) για άτυπη κοινότητα διδασκόντων, με στόχο την επαγγελματική ανάπτυξη μέσω "ομότιμης μάθησης".

4. Καινοτομικότητα και κρισιμότητα της έρευνας

Επικέντρωση της έρευνας στους ΚΣ (καθηγητές-σύμβουλους) του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ)

Τα Βασικά σημεία είναι :

• Ο Στόχος της έρευνας είναι η ανάπτυξη συνεργατικού περιβάλλοντος για βελτίωση της διαπροσωπικής επαφής , κινήτρου των φοιτητών και η αντιμετώπιση απώλειας εκπαιδευτικών ευκαιριών για τους φοιτητές σε απομακρυσμένες περιοχές.
• Είναι η Αναγκαιότητα της έρευνας δηλαδή οι λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές έχουν μεγαλύτερη ανάγκη για εκπαίδευση και δια βίου μάθηση και οι ΤΠΕ (Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας) μπορούν να λύσουν προβλήματα επικοινωνίας και συνεργασίας
• Η καινοτομικότητα είναι η πρώτη έρευνα αυτού του μεγέθους για τους διδάσκοντες στο ΕΑΠ (1320 ΚΣ). Ο Στόχος είναι η ανάπτυξη μικτού περιβάλλοντος μάθησης, δημιουργία κοινότητας μάθησης και χρήση προηγμένων τεχνολογιών μάθησης (τηλεδιασκέψεις, forums, συνεργατικά περιβάλλοντα).
• Οι Επιπτώσεις Βελτίωση της συνεργατικής μάθησης στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Η Ενίσχυση της περιφέρειας σε σχέση με τα αστικά κέντρα. Το συγκεκριμένο Αφορά 16763 προπτυχιακούς και 11305 μεταπτυχιακούς φοιτητές. Η συγκεκριμένη έρευνα επιδιώκει να συμβάλει σημαντικά στην εκπαίδευση ενηλίκων και στη δια βίου μάθηση μέσω της χρήσης νέων τεχνολογιών.

5.Συμπεράσματα

Tα βασικά συμπεράσματα  είναι:

Η υποστήριξη του φοιτητή είναι ένας κρίσιμος παράγοντας για την επιτυχία των σπουδών στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση εξΑΕ. Επομένως, είναι σπουδαίο οι Καθηγητές της Συμβουλευτικής (ΚΣ) να χρησιμοποιούν με ευστοχία όλα τα μέσα και τις μεθόδους επικοινωνίας.

Η υποστήριξη των φοιτητών/τριών δεν μπορεί να προέρχεται μόνο από τους καθηγητές και το Πανεπιστήμιο, αλλά και από τους συμφοιτητές. Ωστόσο, στο ΕΑΠ δεν έχουν αξιοποιηθεί συνεργατικά περιβάλλοντα μάθησης και ελάχιστες προηγμένες τεχνολογίες μάθησης έχουν εφαρμοστεί.

Είναι θεμελιώδης η άμεση υποστήριξη των ΚΣ, αξιοποιώντας όλα τα επίσημα όργανα και φορείς του ΕΑΠ, ώστε η διαδικτυακή ή πρόσωπο-με-πρόσωπο (f2f) εργασία τους να είναι μαθησιακά αποτελεσματική και λιγότερο χρονοβόρα.

Λαμβάνοντας υπόψη τις διεθνείς εμπειρίες άλλων Ανοικτών Πανεπιστημίων σε θέματα υποστήριξης της μάθησης και επιμόρφωσης του εκπαιδευτικού προσωπικού, θα αποφευχθούν λάθη και θα αξιοποιηθούν οι βέλτιστες πρακτικές.

Η έρευνα αυτή βοηθάει στη βελτίωση της ποιότητας των σπουδών της εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης απόσταση και τον εμπλουτισμό της παραχωρούμενης μάθησης στους/στις φοιτητές/τριες του ΕΑΠ.

Βιβλιογραφική αναφορά:

• Παπαδημητρίου Σ. & Λιοναράκης Α. (2010). Ο Ρόλος του Καθηγητή - Συμβούλου και η ανάπτυξη μηχανισμού υποστήριξής του στην εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση. Στο Λιοναράκης Α.(Επιμ) Ανοικτή Εκπαίδευση: το περιοδικό για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση και την Εκπαιδευτική Τεχνολογία, τομ.6 αρ.1. Ανακτήθηκε στις 24 Δεκεμβρίου 2020 από http://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/openjournal/article/view/9754