Η εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση

Λόγω της αύξησης των αναγκών της σύγχρονης κοινωνίας για απόκτηση νέων, γενικών και ειδικών γνώσεων και δεξιοτήτων και την αδυναμία των συμβατικών μορφών εκπαίδευσης να καλύψουν τις ανάγκες αυτής της αύξησης έχουμε οδηγηθεί στην υιοθέτηση καινοτόμων μεθόδων εκπαίδευσης όπως είναι η εξ αποστάσεως εκπαίδευση.

Σε μια προσπάθεια διευκρίνισης του όρου "εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση", συναντούμε πολλούς ορισμούς στην βιβλιογραφία. Ο πιο απλός από αυτούς περιγράφει την εξ Αποστάσεως εκπαίδευση ως τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα σε μια φυσική απόσταση εκπαιδευόμενου- εκπαιδευτή χρησιμοποιώντας κάποια μορφής τεχνολογία για να επικοινωνήσουν ή να έχουν πρόσβαση στο εκπαιδευτικό υλικό.

Άλλοι, πιο σύνθετοι ορισμοί, προσθέτουν την διάσταση του νέου ρόλου του εκπαιδευτή ως καθοδηγητή του εκπαιδευόμενου προς μια ευρετική πορεία αυτομάθησης αλλά και, ως υποστηρικτή αυτού μέσα από την μεταξύ τους συχνή επικοινωνία βοηθώντας τον εκπαιδευόμενο να λύσει τις απορίες του και δημιουργώντας φιλικό κλίμα για την απρόσκοπτη επικοινωνία και αλληλεπίδρασή τους μέσα πάντα από την εκμετάλλευση των νέων τεχνολογιών.

Όλα αυτά μέσα στο πλαίσιο ευθύνης κάποιου εκπαιδευτικού ιδρύματος για το σχεδιασμό, την παραγωγή και την διανομή του εκπαιδευτικού υλικού και την εξυπηρέτηση του εκπαιδευόμενου μέσα από υπηρεσίες υποστήριξης.

Τέλος, σύμφωνα με τον Keegan (1986, όπ. Αναφ. στο Μουζάκης, 2006) η εξ αποστάσεως εκπαίδευση προσδιορίζεται και από ένα ακόμη χαρακτηριστικό στοιχείο^. την οργάνωση της μαθησιακής διαδικασίας με βάση ομαδικές συναντήσεις για την εξυπηρέτηση διδακτικών και κοινωνικών σκοπών ενώ το εκπαιδευτικό υλικό το μελετά ο εκπαιδευόμενος με ατομική του ευθύνη κατ’ ιδίαν (Μουζάκης, 2006).

Η Συνεργατική Μάθηση

Σύμφωνα με τις σύγχρονες παιδαγωγικές θεωρίες μάθησης κεντρικό ρόλο στην διαδικασία της μάθησης έχει ο εκπαιδευόμενος, ο οποίος συμμετέχει ενεργά και βιωματικά σε αυθεντικά περιβάλλοντα μάθησης δηλαδή σε περιβάλλοντα που ενθαρρύνουν την ενεργό συμμετοχή και την ανάπτυξη πρακτικών δεξιοτήτων που θα τους φανούν χρήσιμα στην καθημερινή ζωή .

Δίδεται δε, μεγάλη σημασία στην ανακαλυπτική μάθηση και την εργασία σε ομάδες αφού η μάθηση δεν θεωρείται η απόκτηση και συσσώρευση γνωστικών πληροφοριών, αλλά η εκούσια αλλαγή στα πρότυπα δράσης, σκέψης και συναισθημάτων του ανθρώπου. Θεωρείται επίσης πως, το γεγονός αυτό επιτυγχάνεται μόνο μέσα από γνωστικές συγκρούσεις που δημιουργούνται και επιλύονται στο πλαίσιο της επικοινωνίας και της αλληλεπίδρασης του ατόμου με το φυσικό και το κοινωνικό περιβάλλον του.

Επιπλέον, η μάθηση είναι μια κοινωνική διαδικασία που προκύπτει από τον μετασχηματισμό της εμπειρίας σε γνώση, σε δεξιότητες ή νοοτροπίες, σε αξίες και συναισθήματα μετά από μια σειρά εσωτερικών διεργασιών (Swan & Shea, 2005; Harasim, 2002; Tu, 2000, όπ. αναφ. στη Νιάρη, 2020).

Πλεονεκτήματα Συνεργατικής Μάθησης

Σε γνωστικό επίπεδο διευρύνει τον ορίζοντα σκέψης των εκπαιδευομένων, καλλιεργεί την μεθοδικότητα και τη δεξιότητα επίλυσης προβλημάτων, βελτιώνει τη γλωσσική ικανότητα, και την επίδοση.

Σε συναισθηματικό επίπεδο καλλιεργεί και αναπτύσσει αισθήματα αλληλοβοήθειας, εμπιστοσύνης, και συνεργασίας. Τα άτομα που συμμετέχουν σε ομάδες εργασίας αποκτούν δεξιότητες επικοινωνίας, γίνονται πιο υπεύθυνα, με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση ενώ μαθαίνουν να είναι ανοικτά στην υποδοχή και την άσκηση κριτικής.

Σε διδακτικό επίπεδο, ο εκπαιδευτικός  χρησιμοποιεί καλύτερα τον διδακτικό χρόνο, μειώνεται ο ανταγωνισμός κι ενισχύεται η συνεργασία των εκπαιδευομένων, οι ομάδες  λειτουργούν  αυτόνομα χωρίς να εξαρτώνται από τον εκπαιδευτικό, καλλιεργείται θετική στάση στην διεκπεραίωση εργασιών, καλύπτονται πρακτικές ανάγκες για την επιμόρφωση ενός συνόλου ατόμων ιδιαίτερα σε περιπτώσεις στελεχών οργανισμών κι επιχειρήσεων.

Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στην συνεργατική μάθηση στην εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση

Ο εκπαιδευτικός στην εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση αναλαμβάνει τον ρόλο του ακαδημαϊκού συμβούλου που εγγυάται  την εγκυρότητα των πληροφοριών, ενθαρρύνει την ενεργό συμμετοχή των εκπαιδευομένων και συνάμα επιτελεί τον ρόλο του διαχειριστή της ομαδικής/συνεργατικής δραστηριότητας, οργανώνει, διαχειρίζεται και καθοδηγεί, όταν χρειάζεται, τη συνεργατική μαθησιακή διαδικασία. Επιπρόσθετα, παρέχει υποστήριξη κατά τη διάρκεια των συζητήσεων παρακινώντας τους εκπαιδευομένους να προσεγγίσουν το ζήτημα από διαφορετικές οπτικές και παρακινεί όλους τους συμμετέχοντες να λάβουν τον λόγο.

Τεχνικές συνεργατικής μάθησης στην εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση

Ομαδική εξερεύνηση. Οι εκπαιδευόμενοι εξερευνούν ένα θέμα σε ένα διαδικτυακό περιβάλλον, χρησιμοποιώντας την τεχνολογία για να κατανοήσουν καλύτερα μια φυσική περιοχή ή να αναστοχαστούν από κοινού για τις εμπειρίες τους μέσω του Διαδικτύου ή να προσομοιώσουν και να πειραματιστούν πάνω σε ένα φαινόμενο.

Μάθηση-βασισμένη-σε-πρόβλημα. Δραστηριότητα που συνδέεται με τις κοινωνικές πρακτικές επίλυσης προβλημάτων. Αλληλεπίδραση ομάδων για επίλυση σύνθετων προβλημάτων. Ενθαρρύνεται η συνεργασία και ο συντονισμός των ενεργειών προς έναν σαφή στόχο.

Τεχνολογικά διαμεσολαβημένος διάλογος. Οι συμμετέχοντες από απόσταση συνομιλούν και συνδημιουργούν γνώση μέσω απλών συζητήσεων, debates ή παιχνίδια ρόλων.

Συναρμολόγηση. Κανένα μέλος μεμονωμένα δεν μπορεί να επιτύχει πλήρως το σκοπό επειδή δεν γνωρίζει όλες τις πτυχές. Η επίλυση ενός προβλήματος επιτυγχάνεται μέσω της αλληλεπίδρασης και της ομαδικής εργασίας. Με αυτή την τεχνική ενθαρρύνεται η ακρόαση, η δέσμευση και η συμμετοχή (Νιάρη, 2024).

Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση, Συνεργατική μάθηση και Εικονικοί Κόσμοι

Αναπτύξαμε την έννοια της εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης, ορίσαμε την Συνεργατική μάθηση, είδαμε τα πλεονεκτήματά της και προσδιορίσαμε τεχνικές κατάλληλες για συνεργατική μάθηση σε περιβάλλον εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης. Στο βίντεο διάρκειας 9 λεπτών περίπου που ακολουθεί, θα συνδέσουμε την χρήση Εικονικών Κόσμων με την εργασία σε ομάδες σε εξ Αποστάσεως αυθεντικά περιβάλλοντα και θα αλληλεπιδράσουμε με το εκπαιδευτικό υλικό απαντώντας σε ερωτήσεις κατανόησης.

Για να ανοίξουν οι αλληλεπιδράσεις αρκεί να πατήσετε πάνω στον μωβ κύκλο με χεράκι που θα εμφανιστεί πάνω στο βίντεο. Όταν ολοκληρώσετε την διάδραση αρκεί να πατήσετε το κουμπί Συνέχεια που θα εμφανιστεί στο τέλος της διάδρασης για να ξαναεπιστρέψει η ροή στο βίντεο.  Καλή διασκέδαση!

 

Συγγραφή- δημιουργεία βίντεο και διαδράσεων: Ευμορφία Λουκά, 06/06/2024.

Βιβλιογραφικές Αναφορές

Μουζάκης, Χ. (2006). ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ 8. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση στην εκπαίδευση ενηλίκων - Παραδείγματα και περιπτώσεις εφαρμογής. Ινστιτούτο Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων εκπαιδευτικό υλικό. Ψηφιακή Βιβλιοθήκη.  https://repository-edulll.ekt.gr/edulll/handle/10795/790

Νιάρη, Μ. (2020). Η αξιοποίηση της δυναμικής της ομάδας στην εξ αποστάσεως συνεργατική μάθηση.[Διδακτορική Διατριβή], Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης & Ηλεκτρονικού Περιεχομένου. https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/47547