Μελέτες Περίπτωσης

Second Life

To Second Life αποτελεί ένα τρισδιάστατο περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας με ποικιλία προσομοιωμένων χώρων, στους οποίους οι χρήστες μπορούν να μετακινούνται περπατώντας ή πετώντας ή τηλεμεταφέροντας, αλληλοεπιδρώντας με το περιβάλλον και δημιουργώντας τρισδιάστατα αντικείμενα. Στο κάτω μέρος της οθόνης κάνει την εμφάνιση της μία μπάρα, πάνω στην οποία διαφαίνονται οι προσφερόμενες δυνατότητες περιήγησης και κατασκευής αντικειμένων. Ο χρήστης μπορεί να κινείται  ελεύθερα σε εναλλακτικούς κόσμους που αποτελούνται από νησιά και ήπειρό, αλλά και να αγοράσει γη για προσωπική χρήση. Επιπροσθέτως, είναι ικανός να δημιουργήσει οποιοδήποτε αντικείμενο επιθυμεί, ώστε να το χρησιμοποιήσει ο ίδιος ή κάποιος άλλος χρήστης σε διαφορετική χρονική στιγμή.

Οι χρήστες με την είσοδο τους στον εικονικό κόσμο παρουσιάζονται ως ενσαρκώσεις, που αποτελούν μια εικονική αναπαράσταση του εαυτού τους και μπορούν να αποδώσουν σε αυτές φυσικά χαρακτηριστικά όπως μαλλιά, μάτια, πρόπωπο, ένδυση κ.ά. Οι ενσαρκώσεις αυτές, πλοηγούνται εξερευνώντας τον κόσμο, γνωρίζουν άλλους χρήστες, δημιουργούν ή αγοράζουν ή εμπορεύονται αντικείμενα και συμμετέχουν σε ατομικές και ομαδικές δραστηριότητες. Επίσης, διαμορφώνουν τα χαρακτηριστικά των ενσαρκώσεων τους, ώστε να μοιάζουν με τους ίδιους και χρησιμοποιούν ενέργειες και χειρονομίες για την έκφραση των συναισθημάτων τους. Επίσης, έχουν τη δυνατότητα να επικοινωνούν, να συνεργάζονται και να αλληλοεπιδρούν μέσω σύγχρονης και ασύγχρονης επικοινωνίας, δημιουργώντας εικονικές κοινότητες. Επιπλέον, οι χρήστες που βρίσκονται σε απόσταση μεταξύ τους, συνεργάζονται σε ομάδες στους εικονικούς χώρους προωθώντας τη συλλογική εργασία και το διαμοιρασμό εμπειριών και απόψεων σε πραγματικό χρόνο. Εξάλλου, παρέχεται η δυνατότητα υποστήριξης πολλών συμμετεχόντων και πολλαπλών ρόλων και παρέχονται ποικίλα εργαλεία επικοινωνίας, δημιουργώντας την αίσθηση της κοινότητας.

Στο παρακάτω πληροφοριογράφημα, μπορείτε να δείτε ορισμένα στατιστικά στοιχεία του εικονικού κόσμου Second Life. Λόγω μεγέθους, προτείνεται να ακολουθήσετε τον παρακάτω υπερσύνδεσμο, ώστε να μελετήσετε τις πληροφορίες με μεγαλύτερη ευκρίνεια: https://www.canva.com/design/DAGIOGpIsGU/WZ1Pj-bKuk-yf4-y0s7i8A/edit?utm_content=DAGIOGpIsGU&utm_campaign=designshare&utm_medium=link2&utm_source=sharebutton

OpenSimulator

Το OpenSimulator αποτελεί μία πλατφόρμα δημιουργίας τρισδιάστατων εικονικών ψηφιακών κόσμων που μοιάζει με το Second Life. Αυτοί οι ψηφιακοί κόσμοι, έχουν τη δυνατότητα να είναι προσβάσιμοι διαδικτυακά από πολλούς χρήστες, οποίοι παρουσιάζονται με τη μορφή ενσαρκώσεων και εκεί πέρα συναντιούνται, επικοινωνούν, δημιουργούν και συναλλάσουν δυνητικό περιεχόμενο. Για κάθε χρήστη υπάρχει ένα  αποθετήριο για την αποθήκευση αντικειμένων, κινήσεων και εικόνων, αλλά και εργαλεία για να τροποποιήσει την εμφάνιση και τα ρούχα της ενσάρκωσης του, προσδίδοντας έτσι μια εικονική ταυτότητα σε αυτό. Μέσα σε αυτούς υπάρχει μηχανή προσομοίωσης φυσικών συνθηκών και ενσωματωμένο σχεδιαστικό πρόγραμμα, μέσω του οποίου οι χρήστες μπορούν να σχεδιάζουν και να αποθηκεύουν τρισδιάστατο περιεχόμενο. Σχετικά με τα αντικείμενα του εικονικού κόσμου, οι χρήστες είναι ικανοί να αλληλεπιδράσουν με  αντικείμενα που υπάρχουν ήδη, όπως να καθίσουν σε καρέκλες, αλλά και να κατασκευάσουν εξ αρχής τρισδιάστατα αντικείμενα, προσδίδοντας τους διαδραστική συμπεριφορά.

Η περιήγηση στο εικονικό περιβάλλον επιτυγχάνεται μέσω του πληκτρολογίου και του ποντικιού, είτε περπατώντας, είτε πετώντας. Επιπλέον, η πλοήγηση εξυπηρετείται μέσω του εργαλείου του χάρτη, στον οποίο εμφανίζονται οι υπόλοιποι χρήστες και διευκολύνεται η τηλεμεταφορά σε αυτούς, αν και κάθε χρήστης έχει την επιλογή να βλέπει τον κόσμο ως παρατηρητής ή ως συμμετέχων. Αναφορικά με την επικοινωνία μεταξύ των χρηστών, αυτή επιτυγχάνεται μέσω chat ή voice chat και σε συνδυασμό με τις κινήσεις των ενσαρκώσεων διευκολύνουν τη μεταξύ τους συνεργασία. Αξίζει να σημειωθεί ότι η επικοινωνία είναι «χωροθετημένη», δηλαδή επηρεάζεται από την απόσταση μεταξύ των χρηστών, ενισχύοντας την αίσθηση του φυσικού κόσμου. Επιπροσθέτως, οι χρήστες έχουν την ικανότητα να δημιουργούν ομάδες προσθέτοντας φίλους σε ιδιωτικές συνομιλίες και να αποδίδουν ρόλους σε κάθε χρήστη, δημιουργώντας εικονικές κοινότητες.

Στην παρακάτω διπλωματική εργασία μπορείτε να μελετήσετε για τα περιβάλλοντα εικονικών κόσμων ως εκπαιδευτικά εργαλεία για την προ-ώθηση της ομαδοσυνεργατικής μάθησης και πιο συγκεκριμένα την αξιοποίηση του OpenSimulator στο μάθημα της Ιστορίας: https://polynoe.lib.uniwa.gr/xmlui/handle/11400/1801

Στο παρακάτω βίντεο, μπορείτε να παρακολουθήσετε ένα βίντεο για τις διαφορές ανάμεσα στο Second Life και το Open Simulator : https://www.youtube.com/watch?v=XLaiaKUebg4

Minecraft Education Edition

Tο περιβάλλον του παιχνιδιού είναι εμπνευσμένο από τα παιχνίδια κατασκευής Lego TM, ενώ δεν διαφέρει από την «κλασσική» έκδοση του Minecraft. Παρέχει την ελευθερία στους παίκτες να κινούνται, να επεξεργάζονται και να δημιουργούν το δικό τους κόσμο, με την διαφορά ότι τον υλοποιούν ψηφιακά. Ο παίκτης επεξεργάζεται και χρησιμοποιεί τα υλικά (ξύλα, μέταλλα, πέτρες, πολύτιμους λίθους κ.α.) που υπάρχουν στο περιβάλλον του παιχνιδιού, ώστε να επιβιώσει και να φτιάξει το δικό του κόσμο. Το περιβάλλον του παιχνιδιού όταν ο παίκτης επιλέξει νέο κόσμο, είναι μια μεγάλη έκταση ξηράς και θάλασσας, δηλαδή μια προσομοίωση του πραγματικού κόσμου. Όλος αυτός ο κόσμος είναι εξολοκλήρου δημιουργημένος από τρισδιάστατους κύβους, διαφορετικών στοιχείων του παιχνιδιού, για παράδειγμα, ένας κύβος αναπαριστά ένα τετραγωνικό γρασιδιού, ένας άλλος αναπαριστά πέτρα κ.α. Όλα αυτά τα υλικά, αποτελούν πόρους που μπορεί ο παίκτης να επεξεργαστεί ή να αποθηκεύσει σε ειδικό χώρο που ονομάζεται inventory.

Όσον αφορά τον παίκτη, αυτός εκπροσωπείται στο παιχνίδι από έναν χαρακτήρα (avatar) τον οποίο μπορεί να επιλέξει, μεταξύ δεκάδων επιλογών. Οι χαρακτήρες αυτοί έχουν όνομα και αρκετά στοιχεία από τα δύο φύλα, όπως φόρεμα, κολιέ, πανοπλία, κ.α. Το Minecraft Education δεν διαφέρει σε ότι αφορά το παιχνίδι και τους κανόνες του με την «κλασσική» έκδοση του Minecraft. Η ιδιαιτερότητα στην έκδοση Minecraft Education, είναι η δημιουργία κόσμων με έμφαση σε κάποια επιστήμη και σκοπό την διδασκαλία της. Αποτελείται από έναν δημιουργημένο κόσμο από κύβους (blocks), τον οποίο ο παίκτης μπορεί να τροποποιήσει, δηλαδή να χτίσει κτίρια, να φυτέψει, να δημιουργήσει ζώα, να δημιουργήσει κόσμους ή να καταστρέψει ακόμα και τον αρχικό κόσμο. Έτσι οι παίκτες θέτουν τους δικούς τους στόχους, αφήνοντας την φαντασία τους ελεύθερη.

Το περιβάλλον ή αλλιώς ο κόσμος του παιχνιδιού, μοιάζει πολύ με το περιβάλλον της Γης. Υπάρχει προσομοίωση των καιρικών φαινομένων της Γης, καθώς και το φαινόμενο της ημέρας – νύχτας. Ο χαρακτήρας – avatar, είναι επιλογή του παίκτη. Οι χαρακτήρες είναι, επίσης, φτιαγμένοι από κύβους και εμφανισιακά μοιάζουν περισσότερο με ρομπότ, ενώ όλες τις κινήσεις του παίκτη τις διεκπεραιώνει είτε ο χαρακτήρας (avatar), είτε ο βοηθός – ένα ρομπότ που έχει κάθε παίκτης. Επιπρόσθετα, σημαντικό στοιχείο του παιχνιδιού είναι η εξόρυξη μεταλλευμάτων (mining) – όπως προδίδει και το πρώτο συνθετικό του ονόματος του παιχνιδιού Minecraft. Η εξόρυξη των μεταλλευμάτων πραγματοποιείται έπειτα από την καταστροφή (breaking) της επιφάνειας των κύβων. Η εξόρυξη μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε με το σκάψιμο στον χώρο του παιχνιδιού, είτε μέσα σε κάποια σπηλιά.

Επίσης, το παιχνίδι παρέχει τη δυνατότητα να παίξει κανείς μόνος του ή με άλλους παίκτες. Στο ατομικό παιχνίδι ο παίκτης αλληλεπιδρά με το περιβάλλον του παιχνιδιού. Στην πολλαπλών παικτών έκδοση, ο παίκτης εκτός από την επίδραση που του ασκεί το περιβάλλον του παιχνιδιού, επηρεάζεται κι από τους άλλους παίκτες και αλληλεπιδρά με αυτούς. Σε αυτήν την έκδοση οι παίκτες μπορούν να συνεργαστούν για να χτίσουν υποδομές ή για να αντιμετωπίσουν τα πλάσματα που υπάρχουν στο παιχνίδι. Επιπλέον, υπάρχει η δυνατότητα οι παίκτες να πολεμήσουν μεταξύ τους, καθώς και η δυνατότητα συνομιλίας (chat) μεταξύ των παικτών. Σε κόσμους που αφορούν την εκπαίδευση, δεν υφίσταται βία ή πόλεμος, παρά μόνο συνεργασία μεταξύ παικτών προκειμένου να κατακτήσουν την γνώση.

Σε ότι αφορά την έκδοση Minecraft: education edition, το παιχνίδι σαν πλοκή, περιβάλλον, avatar και κινήσεις παραμένει ίδιο και ισχύει ότι αναπτύχθηκε παραπάνω και για αυτό. Διαφέρει στο ότι υπάρχουν κάποιοι έτοιμοι προτεινόμενοι κόσμοι με συγκεκριμένες αποστολές που λέγονται μαθήματα. Οι κόσμοι αυτοί δεν προσομοιώνουν μόνο το περιβάλλον της γης, αλλά και άλλων πλανητών, όπως για παράδειγμα του Άρη. Επίσης και σε αυτή την έκδοση του παιχνιδιού υπάρχει το ρομπότ-βοηθός που πολλές φορές εκτελεί τις εργασίες που του ορίζει ο παίκτης, συνήθως μέσω προγραμματισμού, με την χρήση εντολών. Οι αποστολές έχουν παιδαγωγικό χαρακτήρα, καθώς παρέχονται στον παίκτη πληροφορίες για τον κόσμο στον οποίο βρίσκεται και οι δραστηριότητες του κόσμου σχετίζονται με το κυρίως θέμα του. Συνήθως, υπάρχουν χαρακτήρες που δίνουν οδηγίες στον παίκτη για την αποστολή του και όταν είναι αρχάριος στο παιχνίδι, υπάρχει και βοήθεια (tips) προκειμένου να προγραμματίσει και να φέρει εις πέρας τις αποστολές. Επίσης, δίνεται η δυνατότητα ο εκπαιδευτικός να δημιουργήσει κοινό κόσμο και να «καλέσει» τους μαθητές-παίκτες εκεί, σε μία δική του αποστολή την οποία μπορούν να φέρουν εις πέρας όλοι μαζί.

EcoMUVE

Το EcoMUVE είναι ένα πρόγραμμα σπουδών που αναπτύχθηκε στο Harvard Graduate School of Education και χρησιμοποιεί εικονικά περιβάλλοντα για να διδάξει μαθητές γυμνασίου σχετικά με τα οικοσυστήματα. Ο στόχος του έργου EcoMUVE είναι να βοηθήσει τους μαθητές να αναπτύξουν μια βαθύτερη κατανόηση των οικοσυστημάτων με ένα πρόγραμμα σπουδών που χρησιμοποιεί εικονικά περιβάλλοντα πολλαπλών χρηστών (MUVEs). Τα MUVE είναι τρισδιάστατοι εικονικοί κόσμοι που έχουν εμφάνιση και αίσθηση παρόμοια με τα βιντεοπαιχνίδια. Η πρόσβαση σε αυτά γίνεται μέσω υπολογιστών και, στην περίπτωσή μας, αναδημιουργούν αυθεντικά οικολογικά περιβάλλοντα μέσα στα οποία οι μαθητές εξερευνούν και συλλέγουν πληροφορίες. Οι μαθητές εργάζονται ατομικά στους υπολογιστές τους και συνεργάζονται σε ομάδες στον εικονικό κόσμο. Αυτό επιτρέπει στους μαθητές να μάθουν την επιστήμη εξερευνώντας και λύνοντας προβλήματα σε ρεαλιστικά περιβάλλοντα. Το EcoMUVE περιλαμβάνει δύο ενότητες, το Pond και το Forest. κάθε ενότητα είναι ένα πρόγραμμα σπουδών οικοσυστημάτων διάρκειας δύο εβδομάδων που βασίζεται σε έρευνες και βασίζεται σε ένα εικονικό οικοσύστημα.Το πρώτο περιβάλλον αντιπροσωπεύει ένα οικοσύστημα λιμνών, που βασίζεται σε μία λίμνη γλυκού νερού στο Cambridge. Οι χρήστες εξερευνούν τη λίμνη και τη γύρω περιοχή, ακόμη και περπατώντας κάτω από το νερό, βλέποντας διαφορετικούς οργανισμούς στους φυσικούς τους βιότοπους. Χρησιμοποιούν ένα μικρο-υποβρύχιο για να μεγεθύνουν και να δουν τους μικροσκοπικούς οργανισμούς στη λίμνη. Μπορούν να μάθουν για τους οργανισμούς που βρίσκουν σε έναν οδηγό με πληροφορίες και μπορούν να κατασκευάσουν έναν τροφικό ιστό. Οι μαθητές συλλέγουν μετρήσεις νερού (π.χ. θερμοκρασία, διαλυμένο οξυγόνο, φωσφορικά άλατα, νιτρικά άλατα, pH, θερμοκρασία), παρατηρούν τον καιρό και κάνουν παρατηρήσεις εξερευνώντας το έδαφος και τις εξελίξεις στη γειτονιά της λίμνης. Το δεύτερο περιβάλλον βασίζεται σε ένα οικοσύστημα δασών, στο οποίο ενώ εξερευνούν τα φυτά και τα ζώα που ζουν στο δασικό οικοσύστημα, οι χρήστεςμαθαίνουν για τα ατομικά, πληθυσμιακά και κοινοτικά επίπεδα στα οικοσυστήματα. Ένα διαδραστικό εργαλείο διατροφικού ιστού επιτρέπει στους μαθητές να παρακολουθούν τη ροή της ενέργειας μέσω των πληθυσμών στο οικοσύστημα. Οι χρήστες εργάζονται ως ομάδες μιλώντας με χρήστες στον εικονικό κόσμο για να επισκεφθούν δύο δασικά νησιά σε διάστημα πενήντα ετών για να δουν πώς αλλάζουν οι πληθυσμοί και η δομή των δασών σε κάθε νησί με την πάροδο του χρόνου.

Στο EcoMUVE παρουσιάζεται η πολυπλοκότητα ενός πραγματικού περιβάλλοντος και η προσομοίωση επιστημονικών φαινομένων με τρισδιάστατο τρόπο, επιτρέποντας στους χρήστες την ελεύθερη εξερεύνηση του εικονικού περιβάλλοντος, προσπαθώντας να ανακαλύψουν, να κατανοήσουν τα φαινόμενα που συναντούν, να εξερευνήσουν και να αλληλεπιδράσουν με τα συστατικά μέρη των οικοσυστημάτων. Τα προσομοιωμένα φαινόμενα αποτελούν ακριβείς αναπαραστάσεις του πραγματικού κόσμου, ενισχύοντας την κατανόηση κάποιων διαδικασιών. Επιπλέον τo EcoMUVE αποτελεί ένα εικονικό περιβάλλον πολλών χρηστών, δηλαδή έναν εικονικό κόσμο στον οποίο συμμετέχουν ταυτόχρονα πολλοί χρήστες και αλληλεπιδρούν με εικονικά αντικείμενα, επικοινωνούν μεταξύ τους και εκτελούν συνεργατικές δραστηριότητες. Οι χρήστες εμφανίζονται με τη μορφή ενσαρκώσεων (avatars) και μπορούν να πλοηγηθούν ελεύθερα στην περιοχή της λίμνης, της αγροικίας και των περιχώρων τους. Ακόμα, μέσω του υποβρύχιου εργαλείου, έχουν τη δυνατότητα να εξερευνήσουν την περιοχή κάτω από τη λίμνη, ανακαλύπτοντας την πολυπλοκότητα αυτού του οικοσυστήματος.

Επιπροσθέτως, διαθέτει προσομοιωμένα ψηφιακά εργαλεία για τη μέτρηση, τη συλλογή και την ανάλυση δεδομένων, με σκοπό την κατανόηση εννοιών που σχετίζονται με οικολογικά φαινόμενα. Επιτρέπει τη δυνατότητα μεγέθυνσης ή σμίκρυνσης (zoom in και zoom out) για την προβολή ενός πληθυσμού οργανισμών, τη μετάβαση σε διαφορετικά χρονικά σημεία εξέλιξης του οικοσυστήματος, τη δυνατότητα πλοήγησης κάτω από τη λίμνη, εργαλεία για τη μέτρηση θερμοκρασίας, παραμέτρων νερού και επιπέδων οξυγόνου. Επίσης, παρέχει πληροφορίες για τον πληθυσμό ενός είδους και την ύπαρξη σεναρίου για την επίλυση προβλημάτων.

Στο παρακάτω άρθρο έχετε τη δυνατότητα να μελετήσετε μία μελέτη περίπτωσης αναφορικά με το EcoMUVE και την αξιοποίηση του στα πλαίσια ενός εκπαιδευτικού σεναρίου στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση στο μάθημα της βιολογίας: https://doi.org/10.12681/online-edu.3225

Επίσης στο παρακάτω link μπορείτε να παρακολουθήσετε ένα βίντεο για το EcoMUVE: https://www.youtube.com/watch?v=LZ7pAuMOBO4 

Οδηγός Περαιτέρω Μελέτης

Andreou, A. K. (2009). Ο εικονικός κόσμος" Second Life" και η χρήση του στην εκπαίδευση, τα μουσεία και τις βιβλιοθήκες. Σύγχρονη Άποψη, 15, 92-93. http://eprints.rclis.org/13750/

Κακλιδάκη, Ε. (2013). Αρχιτεκτονική της εκπαίδευσης σε περιβάλλοντα Open Sim. Διεθνές Συνέδριο για την Ανοικτή & εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση, 7(2A). https://eproceedings.epublishing.ekt.gr/index.php/openedu/article/view/577

Παναγιωτάκη, Μ. (2023). Η αξιοποίηση του Minecraft Education Edition στη διδασκαλία της Ιστορίας στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ως γνωστικό εργαλείο που διευκολύνει τη μάθηση και ενισχύει την κριτική σκέψη. https://polynoe.lib.uniwa.gr/xmlui/handle/11400/4810

Περουτσέας, Ε., & Εμβαλωτής, Α. (2012). Σχεδιασμός, εφαρμογή και αξιολόγηση εικονικού κόσμου για τη διδασκαλία προγραμματισμού σε μαθητές Γυμνασίου. Συνέδρια της Ελληνικής Επιστημονικής Ένωσης Τεχνολογιών Πληροφορίας & Επικοινωνιών στην Εκπαίδευση, 297-304. https://eproceedings.epublishing.ekt.gr/index.php/cetpe/article/view/4638

Φίτζιου, Α. (2023). Σχεδίαση και ανάπτυξη διαδραστικού εκπαιδευτικού παιχνιδιού με χρήση της πλατφόρμας Unity 3D, με θέμα την αρχαιοελληνική Μυθολογία και Προϊστορία, για μαθητές Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. https://dspace.uowm.gr/xmlui/handle/123456789/3228

Βιβλιογραφία

Ζαράνη, Γ. (2022). Τα περιβάλλοντα εικονικών κόσμων ως εκπαιδευτικά εργαλεία για την προώθηση της ομαδοσυνεργατικής μάθησης: η αξιοποίηση του OpenSimulator στο μάθημα της Ιστορίας. https://polynoe.lib.uniwa.gr/xmlui/handle/11400/1801

Κεφαλάκης, Π. (2021). Η μελέτη περίπτωσης του εκπαιδευτικού τρισδιάστατου περιβάλλοντος πολλών χρηστών προσομοίωσης οικολογικών συστημάτων EcoMUVE και η αξιοποίησή του στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. 1ο Διεθνές Διαδικτυακό Εκπαιδευτικό Συνέδριο Από τον 20ο στον 21ο αιώνα μέσα σε 15 ημέρες, 177-190. https://eproceedings.epublishing.ekt.gr/index.php/online-edu/article/view/3225