Updated on December 12, 2023
Αφηφηματικές Τεχνικές:
Τεχνικές αφηγηματικές είναι οι τρόποι με τους οποίους αναπτύσσεται μια αφήγηση, π.χ. τριτοπρόσωπη αφήγηση (όταν αφηγείται ο ποιητής/συγγραφέας σε τρίτο πρόσωπο σαν παντογνώστης παρατηρητής που τα ξέρει όλα), πρωτοπρόσωπη - δραματική αφήγηση (όταν μιλούν οι ήρωες σε πρώτο πρόσωπο, εκφράζοντας τις σκέψεις, τα συναισθήματά τους κ.τ.λ.) κ.ά.
Στους είκοσι πέντε πρώτους στίχους διακρίνονται δύο προοίμια:
α) το προοίμιο του ποιητή (στ. 1-13)
- Επικαλείται τη Μούσα Καλλιόπη (επίκληση: στ. 1) .
- Δίνει μερικές πληροφορίες για το ήθος του κεντρικού ήρωα και τις περιπέτειες των συντρόφων του (διήγηση: στ. 1-11).
- Παρακαλεί τη Μούσα να τον βοηθήσει να αφηγηθεί την ιστορία (παράκληση: σττ. 12-13).
β) το προοίμιο της Μούσας (σττ. 14-25)
- Η Μούσα κάνει μια εισαγωγή στον μύθο, δίνοντας με συντομία την υπόθεση του έργου και προδιαγράφοντας σε γενικές γραμμές τα επόμενα γεγονότα.
- Ο Όμηρος ορίζει αόριστα τη χρονική αφετηρία των περιπετειών του Οδυσσέα (τότε λοιπόν ... τη μάχη, σττ. 14-15), και τον τόπο και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες βρίσκεται ο ήρωας (Μόνον εκείνον ... γιατί τον ήθελε δικό της, σττ. 16-19).
- Στίχοι 1-11 = το «ποιητικό παρελθόν» του έπους.
- Στίχοι 14-21 = το «ποιητικό παρόν». ·
Ιn medias res: Ο Όμηρος εξιστορεί τις περιπέτειες του Οδυσσέα από τη μέση και όχι από την αρχή.
- Ξεκινά την αφήγηση όχι από τη στιγμή που ο Οδυσσέας φεύγει από την Τροία, αλλά από τη στιγμή που βρίσκεται στο νησί της Καλυψώς.
- Η επιλογή είναι ιδιαίτερα εύστοχη, γιατί ο ποιητής καταφέρνει να κεντρίσει το ενδιαφέρον του ακροατή-αναγνώστη, ο οποίος ανυπομονεί να μάθει πώς ο ήρωας βρέθηκε στην Ωγυγία και πώς θα κατορθώσει να επιστρέψει στην Ιθάκη. (βλ. σχολ. βιβλίο, σελ.18).
- Τα γεγονότα που έχουν προηγηθεί ο ποιητής τα αφηγείται κάνοντας αναδρομές στο παρελθόν, τη στιγμή που εκείνος κρίνει κατάλληλη.
Προοικονομία: Στους τελευταίους στίχους του προοιμίου (στ. 20-23) ο ποιητής προαναγγέλλει την επιστροφή του Οδυσσέα στην πατρίδα, τη σύγκρουσή του με τους μνηστήρες, καθώς και την παρέμβαση του οργισμένου Ποσειδώνα, που θα δυσκολέψει το ταξίδι του ήρωα προς τους Φαίακες (στ. 24-25).
- Πρόκειται για την τεχνική, κατά την οποία ο επικός ποιητής προετοιμάζει από νωρίς τον ακροατή-αναγνώστη για γεγονότα που θα συμβούν στο μέλλον, δηλαδή σε επόμενους στίχους ή ραψωδίες (βλ. σχολ. βιβλίο, σελ.24).
Θεϊκός ανθρωπομορφισμός
Θεϊκός ανθρωπομορφισμός σημαίνει ότι οι Έλληνες φαντάζονταν τους θεούς τους παρόμοιους με τους ανθρώπους. Αυτό δε σημαίνει μόνο ότι τους φαντάζονταν με ανθρώπινη μορφή, αλλά και ότι σκέφτονταν, αισθάνονταν, μιλούσαν και ενεργούσαν όπως οι άνθρωποι, σε ανώτερο όμως βαθμό· διαφορετική φαντάζονταν μόνο την τροφή τους και τους θεωρούσαν αθάνατους. Η κοινωνία τους ήταν αναπαράσταση της ανθρώπινης κοινωνίας της ομηρικής εποχής, που είχε χαρακτήρα πατριαρχικό