Updated on June 1, 2024
Η προσβασιμότητα των ατόμων με ειδικές ανάγκες στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση
Οι περισσότεροι από εμάς χρησιμοποιούμε καθημερινά προϊόντα και υπηρεσίες χωρίς καν να το αντιλαμβανόμαστε. Ανεβαίνουμε τις σκάλες, ακούμε τις ανακοινώσεις σε ένα σιδηροδρομικό σταθμό, κάνουμε ανάληψη μετρητών από ATM, αγοράζουμε εισιτήρια online, διαβάζουμε ειδήσεις στο smartphone μας. Φαίνεται φυσικό για μερικούς από εμάς, αλλά για άλλους είναι μια καθημερινή πρόκληση, την οποία πρέπει να αντιμετωπίσει η προσβασιμότητα. Με την ταχεία εξέλιξη της τεχνολογίας και τον εντυπωσιακό αριθμό διαδικτυακών υπηρεσιών όπως: διαδικτυακές τραπεζικές συναλλαγές, διαδικτυακές αγορές, ψηφιακές υπηρεσίες υπουργείων, φορέων, οργανισμών και ανεξάρτητων αρχών, του δημοσίου, διαδικτυακές κρατήσεις και η λίστα συνεχίζεται, η προσβασιμότητα στον Ιστό έχει γίνει πλέον απαραίτητη.
Με τον όρο «προσβασιμότητα» νοείται το χαρακτηριστικό του περιβάλλοντος, που επιτρέπει σε όλα τα άτομα, χωρίς διακρίσεις φύλου, ηλικίας και λοιπών χαρακτηριστικών (σωματική διάπλαση, δύναμη, αντίληψη, εθνικότητα κ.λπ.), να έχουν πρόσβαση σε αυτό, δηλαδή να μπορούν αυτόνομα, με ασφάλεια και με άνεση να προσεγγίσουν και να χρησιμοποιήσουν τις υποδομές, αλλά και τις υπηρεσίες (συμβατικές και ηλεκτρονικές) και τα αγαθά που διατίθενται στο συγκεκριμένο περιβάλλον. Ο όρος «προσβασιμότητα», λοιπόν, αναφέρεται όχι μόνο σε υποδομές αλλά και σε υπηρεσίες και σε αγαθά. Παράλληλα δε, εκτός από τη φυσική πρόσβαση, αναφέρεται και στη λειτουργικότητα, αλλά και στην δυνατότητα για επικοινωνία και πληροφόρηση, καθορίζει δε στην ουσία το βαθμό αυτονομίας και ασφάλειας του ατόμου σε σχέση με το περιβάλλον (φυσικό, δομημένο ή/και ηλεκτρονικό). Αναφερόμαστε δηλαδή σε προσβάσιμες στο άτομο υποδομές, υπηρεσίες, εξοπλισμούς, αγαθά. “Η προσβασιμότητα στο διαδίκτυο υποστηρίζει την κοινωνική ένταξη και υπονοεί ότι τα άτομα με αναπηρίες, καθώς και άλλοι (για παράδειγμα ηλικιωμένοι) μπορούν να χρησιμοποιούν τον Ιστό."
Στην Ευρώπη υπολογίζεται πως περίπου 15 εκατομμύρια παιδιά αντιμετωπίζουν ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες (European Commission, 2013). Στην ελληνική νομοθεσία (Ν. 4547, 2018), ως μαθητές με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες (εφεξής ΕΕΑ) νοούνται όσοι παρουσιάζουν: νοητική αναπηρία, αισθητηριακές αναπηρίες όρασης (τυφλοί, αμβλύωπες με χαμηλή όραση),
αισθητηριακές αναπηρίες ακοής (κωφοί, βαρήκοοι), κινητικές αναπηρίες, χρόνια μη ιάσιμα νοσήματα, διαταραχές ομιλίας και λόγου, ειδικές μαθησιακές δυσκολίες όπως δυσλεξία, δυσγραφία, δυσαριθμησία, δυσαναγνωσία, δυσορθογραφία, σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα, διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές (φάσμα αυτισμού), ψυχικές διαταραχές και πολλαπλές αναπηρίες. Επίσης μαθητές με ΕΕΑ θεωρούνται και όσοι έχουν: σύνθετες γνωστικές, συναισθηματικές και κοινωνικές δυσκολίες. Tο δικαίωμα για εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς αποτελεί βασικό ανθρώπινο δικαίωμα, σύμφωνα με τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (United Nations, 2006), αν και στην πράξη παρατηρούνται σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ χωρών. Στην Ελλάδα, η Σύμβαση του ΟΗΕ έχει ενσωματωθεί στην εθνική νομοθεσία από το 2012 (Ν. 4074, 2012), όπου αναγνωρίζεται πως για την εκπαίδευση των ΑμεΑ θα πρέπει μεταξύ άλλων να παρέχεται: εύλογη προσαρμογή ως προς τις απαιτήσεις του ατόμου, υποστήριξη και αποτελεσματικά εξατομικευμένα μέτρα υποστήριξης, με στόχο την πλήρη ενσωμάτωση. Επίσης τα ΑμεΑ θα πρέπει να διδάσκονται δεξιότητες ζωής και κοινωνικής ανάπτυξης, με σκοπό την πλήρη και ίση συμμετοχή τους στην εκπαίδευση, ως μέλη της κοινωνίας.
Updated on May 31, 2024
Λύσεις, πρωτοβουλίες για την άρση των ανασταλτικών παραγόντων προσβασιμότητας των ΑμεΑ στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση.
Ένα λογισμικό που προάγει την προσβασιμότητα για ΑμεΑ θα πρέπει να είναι: αντιληπτό, λειτουργικό, κατανοητό και στιβαρό. Ειδικότερα για να είναι αντιληπτό θα πρέπει να παρέχει εναλλακτικές λύσεις κειμένου, μέσα βάσει χρόνου, να είναι προσαρμόσιμο και διακριτό. Για να είναι λειτουργικό, θα πρέπει να παρέχει πρόσβαση στο πληκτρολόγιο, αρκετό χρόνο, να αντιμετωπίζει επιληπτικές κρίσεις και φυσικές αντιδράσεις στην πλοήγηση και τους εναλλακτικούς τρόπους εισαγωγής. Για να είναι κατανοητό, ένα λογισμικό θα πρέπει να είναι αναγνώσιμο, προβλέψιμο και να παρέχει βοήθεια στην εισαγωγή. Τέλος, η στιβαρότητα του λογισμικού ελέγχεται από τη συμβατότητά του.
Στην Ευρώπη, στην πρόταση Οδηγίας για να καταστεί προσβάσιμος ο σχεδιασμός προϊόντων και η διεπαφή χρήστη (Ε.Κ., 2015, σ. 3 Παράρτημα Ι), επισημαίνεται ειδικότερα:
- η δυνατότητα επικοινωνίας και προσανατολισμού μέσω περισσότερων του ενός αισθητηριακών καναλιών,
- εναλλακτικοί τρόποι αντί της ομιλίας, για την επικοινωνία και τον προσανατολισμό,
- η δυνατότητα ευέλικτης μεγέθυνσης και αντίθεσης,
- εναλλακτικό χρώμα για τη μετάδοση πληροφοριών,
- ευέλικτοι τρόποι διαχωρισμού και ελέγχου του πρώτου πλάνου από το φόντο, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης του θορύβου βάθους και της βελτίωσης της ευκρίνειας,
- η δυνατότητα ελέγχου της ακουστικής έντασης από τον χρήστη,
- η δυνατότητα σειριακού ελέγχου και εναλλακτικοί τρόποι για την αναπλήρωση μικρο-κινήσεων και λεπτών χειρισμών,
- τρόποι λειτουργίας για περιορισμένο εύρος κινήσεων και δύναμης,
- η αποφυγή πρόκλησης κρίσεων φωτοευαισθησίας.
Στις ΗΠΑ υπάρχει η λίστα ελέγχου προσβασιμότητας λογισμικού, η οποία χρησιμεύει ως εργαλείο για την αξιολόγηση
εφαρμογών λογισμικού, ως προς την προσβασιμότητά τους προς τα ΑμεΑ. Βασίζεται στις «Απαιτήσεις για Σχεδιασμό Προσβάσιμου Λογισμικού» του Υπουργείου Παιδείας των ΗΠΑ. Παράλληλα, προτείνεται ο έλεγχος με υποστηρικτικές τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται συνήθως από ΑμεΑ, για παράδειγμα, αναγνώστες οθόνης ή εναλλακτικές συσκευές εισόδου, λογισμικό μεγέθυνσης οθόνης και λογισμικό και συσκευές αναγνώρισης φωνής. Η συγκεκριμένη λίστα αποτελείται από ερωτήσεις για την πρόσβαση μέσω πληκτρολογίου, τον χρονισμό, τα στοιχεία οθόνης, τα εικονίδια, τους ήχους, το χρώμα, το μέγεθος σε σχέση με τις ρυθμίσεις οθόνης, την τεκμηρίωση και την εκπαίδευση.
https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/openjournal/article/view/26771
https://prosvasimo.iep.edu.gr/docs/pdf/epimorfwtiko-uliko-kinhtikes/kinhtikes_4.pdf
Updated on May 31, 2024
Χρήσιμα εργαλεία που ευνοούν την προσβασιμότητα των ατόμων με ειδικές ανάγκες στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση.
Ο σεβασμός στη διαφορετικότητα και η παροχή ίσων ευκαιριών αποτελούν στοιχεία πολιτισμού και ήθους. Η πρόσβαση των ατόμων με ειδικές ανάγκες σε θεμελιώδη δικαιώματα όπως είναι η εργασία, η μάθηση και η πληροφόρηση θα πρέπει να διασφαλίζεται τόσο από τα συμβατικά, όσο και από τα διαδικτυακά περιβάλλοντα. Με την ανάπτυξη της ψηφιακής τεχνολογίας και με την ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών της Πληροφορικής και των Τηλεπικοινωνιών σε όλους τους τομείς της καθημερινής ζωής, η Κοινωνία της Πληροφορίας έχει τη δυνατότητα να βελτιώσει το επίπεδο της ποιότητας ζωής του πολίτη.
Εδώ θα βρείτε μερικά εργαλεία που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ή να εφαρμόσετε στο ψηφιακό σας έργο για να το καταστήσετε όσο το δυνατόν πιο προσβάσιμο και χωρίς αποκλεισμούς!
Υπότιτλοι στα βίντεο: Είτε έχετε προβλήματα ακοής, δεν γνωρίζετε τη γλώσσα, είτε βρίσκεστε σε μια θορυβώδη ή ήσυχη περιοχή, το επεξηγηματικό βίντεο και οι υπότιτλοι είναι περισσότερο χρήσιμοι για να καταλάβετε τι είναι το βίντεο. Εκτός από τους διαλόγους, περιγράφει και όλους τους περιβαλλοντικούς θορύβους (μουσική, ανοίγματα πόρτας κ.λπ.).
Επιλέξτε χρώματα με καλές αντιθέσεις: Καλό είναι να αποφεύγεται η επιλογή χρώματος των υπότιτλων που επικαλύπτονται απευθείας στην εικόνα χωρίς καμία αντίθεση. Πάντα σιγουρευτείτε ότι τα χρώματα του προσκηνίου και του φόντου είναι διαφορετικά, διαφορετικά τα άτομα με χαμηλή όραση και πολλά άλλα άτομα θα έχουν δυσκολίες στην κατανόηση και την ανάγνωση του κειμένου σας.
Καλή διάταξη και σχεδιασμός: Ο ιστότοπος πρέπει να είναι σαφής, συνεπής και να παρέχει γρήγορες και εύκολες εμπειρίες. Αν οι πληροφορίες, ο σχεδιασμός και η διάταξη είναι ασαφείς, ακατάστατες και άσχετες, θα κάνουν την εμπειρία του επισκέπτη δυσάρεστη, αλλά θα είναι ακόμη χειρότερη και εξαιρετικά συγκεχυμένη για άτομα με προβλήματα όρασης και γνωστικές αναπηρίες.
Κείμενο σε ομιλία: Text-to-Speech σημαίνει ότι ο ιστότοπος έχει κωδικοποιηθεί για να είναι σε θέση να μετατρέψει το κείμενο σε ανθρώπινη ομιλία. Το Google Cloud Text-to-Speech μπορεί να μετατρέψει κείμενο σε περισσότερες από 180 ανθρώπινες φωνές σε 30 γλώσσες. Αυτό είναι ένα πραγματικά χρήσιμο εργαλείο για άτομα που έχουν δυσκολίες στην ανάγνωση: χαμηλή όραση, άτομα με δυσλεξία.
Κουμπιά και σφάλματα: Τα κουμπιά, οι σύνδεσμοι με δυνατότητα κλικ και οι λειτουργίες ελέγχου πρέπει να είναι αρκετά μεγάλα, ορατά, κατανοητά και αποτελεσματικά. Τα άτομα με προβλήματα κινητικών δεξιοτήτων ή μειωμένη επιδεξιότητα, δυσκολεύονται να κάνουν κλικ σε ένα μικροσκοπικό κουμπί. Αν εμφανιστεί ένα μήνυμα σφάλματος και το κείμενο είναι ασαφές, θα οδηγήσει σε αποπροσανατολισμό του χρήστη. Ο λόγος του σφάλματος πρέπει να είναι κατανοητός, ώστε οι χρήστες να μπορούν να διορθώσουν.
Προσαρμόσιμο κείμενο: Μια εξαιρετικά εύχρηστη λειτουργία ενός ιστότοπου είναι η προσαρμογή του κειμένου στις ανάγκες των ατόμων που μπορεί να απευθύνεται. Για άτομα με χαμηλή όραση, τύφλωση ή δυσλεξία που μπορούν να αλλάξουν το μέγεθος, το χρώμα, η γραμματοσειρά είναι απαραίτητη!
Updated on May 31, 2024
Οι ανασταλτικοί παράγοντες που εμποδίζουν την προσβασιμότητα των ΑμεΑ στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση.
Υπάρχει μια σειρά από αλληλένδετους παράγοντες που θα έπρεπε να λαμβάνονται υπόψη, αναφορικά με τα χαρακτηριστικά ή τις δυνατότητες που πρέπει να προστεθούν σε ένα προϊόν, με σκοπό να αυξήσουν την ευελιξία και τη χρηστικότητά του για ένα ευρύτερο φάσμα χρηστών, περιλαμβάνοντας και τα ΑμεΑ. Στην εκπαιδευτική διαδικασία, η καθολική σχεδίαση εστιάζει στο χρησιμοποιούμενο εκπαιδευτικό και μη υλικό, καθώς και στο περιεχόμενο της διδασκαλίας, ώστε να ανταποκρίνονται στη διαφορετικότητα του κάθε μαθητή. Ο σχεδιασμός εκπαιδευτικού λογισμικού για ΑμΕΑ έχει να αντιμετωπίσει μια σειρά προκλήσεων, οι οποίες σχετίζονται με τους λειτουργικούς περιορισμούς που παρουσιάζονται κατά περίπτωση στα ΑμεΑ. Οι λειτουργικοί περιορισμοί που αντιμετωπίζουν τα ΑμεΑ, και πρέπει να συμπεριληφθούν στον σχεδιασμό εφαρμογών, ταξινομούνται σε κατηγορίες ως εξής:
Λειτουργικοί περιορισμοί:
- Χειρισμός χωρίς όραση: για τυφλούς χρήστες. Τα άτομα με προβλήματα όρασης αντιμετωπίζουν δυσκολίες κυρίως με την ενημέρωση, την επικοινωνία και τη χρήση συσκευών, εξοπλισμών και βοηθημάτων. Όταν δεν προβλέπονται μεγάλοι χαρακτήρες και έντονες χρωματικές αντιθέσεις, αλλά και με τον προσανατολισμό τους στο χώρο, δημιουργούνται προβλήματα.
- Χειρισμός με χαμηλή όραση: για άτομα με χαμηλή όραση ή οπτική δυσλειτουργία, καθώς και στις περιπτώσεις όπου οι χρήστες χρησιμοποιούν μικρές οθόνες, δεν υπάρχει καθαρή ατμόσφαιρα στο περιβάλλον.
- Χειρισμός χωρίς ακοή: για κωφούς και κωφάλαλους χρήστες, καθώς και για χρήστες που μπορεί να βρίσκονται σε θορυβώδες περιβάλλον ή σε περιβάλλον όπου επιβάλλεται να κάνουν ησυχία, για παράδειγμα, σε μια βιβλιοθήκη ή κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης ή όταν τα αυτιά τους είναι απασχολημένα. Τα άτομα με προβλήματα ακοής αντιμετωπίζουν αντίστοιχα δυσκολίες με την ενημέρωση, όταν αυτή προβλέπεται μόνο με ηχητικά συστήματα, χωρίς συστήματα οπτικής
ενημέρωσης ταυτόχρονα, με την επικοινωνία, όταν πχ δεν προβλέπεται διερμηνεία στη νοηματική γλώσσα ή συστήματα ενίσχυσης ήχου, καθώς και με τη χρήση συσκευών, εξοπλισμών και βοηθημάτων αν αυτά δεν είναι προσαρμοσμένα στις ανάγκες τους (π.χ. να διαθέτουν οπτική ειδοποίηση ή δόνηση κλπ). - Χειρισμός με περιορισμένη επιδεξιότητα των χεριών: για άτομα με φυσική αναπηρία των άνω άκρων, καθώς και για χρήστες που απαιτείται να εργάζονται φορώντας ειδικές φόρμες, οι οποίες εμποδίζουν την κινητικότητά τους ή για χειριστές μηχανημάτων.
- Χειρισμός με περιορισμένη γνώση: για άτομα με γνωστικές ή μαθησιακές δυσκολίες, καθώς και για χρήστες με διάσπαση προσοχής (για παράδειγμα, λόγω άλλης εργασίας που εκτελούν ταυτόχρονα), για άτομα σε κατάσταση ψυχολογικής πίεσης ή πανικού.
- Χειρισμός χωρίς διάβασμα: για άτομα με γνωστικές και μαθησιακές δυσκολίες, καθώς και για άτομα που δεν μπορούν να διαβάσουν ή δεν γνωρίζουν τη γλώσσα.