Προσβασιμότητα ατόμων με ειδικές ανάγκες στην εξΑΕ

Τα άτομα με ειδικές ανάγκες (ΑΜΕΑ) μπορεί να αντιμετωπίσουν ένα ευρύ φάσμα μαθησιακών δυσκολιών, όπως παθολογία ομιλίας, δυσλεξία, δυσαριθμησία, προβλήματα υπερκινητικότητας, διαταραχές προσοχής χωρίς υπερκινητικότητα, αναπτυξιακές διαταραχές και διαταραχές στο φάσμα αυτισμού, από σύνδρομο Asperger έως και πιο σοβαρές διακυμάνσεις στο φάσμα του αυτισμού και αναπηρίες σωματικές.

Ο σεβασμός της διαφορετικότητας και της ισότητας των ευκαιριών είναι στοιχεία πολιτισμού, ηθικής και πνεύματος. Τα άτομα με αναπηρίες θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε βασικά δικαιώματα όπως η εργασία, η εκπαίδευση και η πληροφόρηση τόσο σε παραδοσιακό όσο και σε διαδικτυακό περιβάλλον. Εξειδικεύοντας τα παραπάνω  η εκπαίδευση μέσω διαδικτύου εξ αποστάσεως ή/και όχι απομακρυσμένα, αποτελεί ένα βασικό δικαίωμα των ΑΜΕΑ.

Στην συνέχεια θα μιλήσουμε για τον τρόπο με τον οποίο τα ψηφιακά μέσα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από ΑΜΕΑ στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, καθώς και τις τεχνικές απαιτήσεις για την ανάπτυξη εκπαιδευτικού λογισμικού για μαθητές με αναπηρίες ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Πριν όμως παρουσιάσουμε κάποια χρήσιμα εργαλεία  που βοηθούν τους ΑΜΕΑ στην πρόσβαση στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, ας δούμε τους ανασταλτικούς παράγοντες που εμποδίζουν την προσβασιμότητα αυτή.

Ευθύς εξ αρχής η ίδια η αναπηρία μπορεί να αποτελέσει τον βασικότερο ανασταλτικό παράγοντα στην πρόσβαση στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Η όποια αναπηρία μπορεί να είναι αόρατη ή ορατή, προσωρινή, χρόνια ή/και μόνιμη. Δυστυχώς, είναι αδύνατο να αναπτυχθεί μια ψηφιακή λύση που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες όλων ταυτόχρονα καλύπτοντας όλες τις διαφορετικότητες. Ευτυχώς, υπάρχουν αρκετές φιλότιμες προσπάθειες και βέλτιστες πρακτικές, εργαλεία και οδηγοί που αναπτύχθηκαν για την εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου και για να ωφεληθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι χρήστες.

Ωστόσο ο κοινωνικός ψηφιακός αποκλεισμός αποτελεί επίσης ανασταλτικό παράγοντα στην πρόσβαση των ΑΜΕΑ στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση αλλά και στην εκπαίδευση γενικότερα. Ο κοινωνικός αποκλεισμός συνυφασμένος με τις κοινωνικές ανισότητες μπορεί να εξηγηθεί με διάφορες έννοιες. Το χαμηλό εισόδημα, η κουλτούρα της κοινωνίας, το φύλο κάποιες φορές, το χαμηλό επίπεδο μόρφωσης στο οικογενειακό περιβάλλον ή/και η απομακρυσμένη περιοχή είναι παράγοντες που μπορεί να αποτελέσουν όχι μόνο τις αιτίες περιορισμού στην πρόσβαση αλλά ακόμη και την περιθωριοποίηση και στιγματισμό των ΑΜΕΑ.

Ο προβληματισμός ενέχει κοινωνικές αλλά και πολιτικές προεκτάσεις. Δυστυχώς η εφαρμογή όσο τον δυνατόν περισσότερης προσβασιμότητας προϋποθέτει κόστος κι έτσι δεν αποτελεί πάντα πρώτη προτεραιότητα των κυβερνήσεων. Εκτός από ημερίδες ευαισθητοποίησης του κοινωνικού ιστού για τον μετασχηματισμό της κουλτούρας, θα μπορούσαν να εγκριθούν και επιπλέον κονδύλια ώστε να καταστεί ο κάθε ιστότοπος ή έστω κατά το πλείστον προσβάσιμος από κάθε άνθρωπο με ειδικές ανάγκες και ταυτόχρονα να ενημερωθούν όλοι οι ΑΜΕΑ ότι μπορούν να αγοράσουν έναν Η/Υ, ένα τάμπλετ ή ένα έξυπνο κινητό και να κάνουν χρήση αυτής της ψηφιακής συσκευής.

Για να καταστεί ένας ιστότοπος προσβάσιμος θα χρειαστεί να περιέχει υπότιτλους σε βίντεο, σαφή σχεδιασμό και διάταξη με αντιθέσεις σε χρωματισμούς, μεγάλα και ορατά κουμπιά για μετάβαση από την μια στην άλλη ιστοσελίδα, δυνατότητα αναγνώρισης φωνής, εναλλακτικό κείμενο με εικόνες, δυνατότητα αλλαγής του μεγέθους ή/και του χρώματος της γραμματοσειράς του κειμένου.