Όταν φέρνετε στο μυαλό σας την έννοια της μάθησης, τι συνειρμό κάνετε; Θυμηθείτε τον εαυτό σας παιδί ή σκεφτείτε ένα μωρό που αναπτύσσεται, μεγαλώνει, παρατηρεί τον κόσμο γύρω του και μαθαίνει. Εκτός από την παρατήρηση, με ποιόν άλλο τρόπο μαθαίνει ένα μωρό;
Το παιχνίδι είναι ένα από τα πρώτα μέσα μάθησης στη ζωή του ανθρώπου. Παίζοντας κατακτούμε τις πρώτες μας δεξιότητες και σταδιακά τις καλλιεργούμε και τις εξελίσσουμε μέσα από ποικιλία παιχνιδιών αυξανόμενης πολυπλοκότητας και δυσκολίας.
Τα παιχνίδια είναι, επομένως, άρρηκτα συνδεδεμένα με την ανάπτυξη του ανθρώπου από τα πρώτα στάδια της ζωής του. "Τα παιδία παίζει" με ποικιλία παιχνιδιών, που με την πάροδο των ετών εξελίσσονται παράλληλα με τις κοινωνικές και τεχνολογικές εξελίξεις. Οι σύγχρονοι μαθητές χαρακτηρίζονται ως «ψηφιακοί αυτόχθονες» (digital natives) καθώς μεγαλώνουν σε μια άκρως ψηφιακή εποχή και από πολύ μικρή ηλικία η καθημερινότητά τους περιλαμβάνει πληθώρα ψηφιακών ερεθισμάτων. Αναπόφευκτα είναι εξοικειωμένοι με τις Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ) και διαθέτουν υψηλά επίπεδα ψηφιακού γραμματισμού και πληροφοριακής ευχέρειας, καθώς το διαδίκτυο αποτελεί για εκείνους χώρο κοινωνικής δικτύωσης, ανεύρεσης πληροφοριών, ενημέρωσης, ψυχαγωγίας και παιχνιδιού.
Το εκπαιδευτικό σύστημα θα πρέπει να συμβαδίζει με τη σύγχρονη εποχή ενσωματώνοντας τα στοιχεία αυτά που αποτελούν καθημερινό ερέθισμα για τη μαθητική κοινότητα και αξιοποιώντας την τεχνολογία προκειμένου να εμπλέξει τους μαθητές στη μαθησιακή διαδικασία, να προωθήσει την κατάκτηση της γνώσης και να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της ψηφιακής εποχής. Πρωταρχικός στόχος του σχολείου οφείλει να είναι η ολόπλευρη διαμόρφωση των μελλοντικών, ενεργών πολιτών, όχι μόνο μέσα από την παροχή γνώσεων αλλά και μέσω της καλλιέργειας δεξιοτήτων που τους είναι απαραίτητες στον 21ο αιώνα, όπως ο ψηφιακός γραμματισμός, η δημιουργικότητα, η συνεργασία, η κριτική σκέψη, η επικοινωνία και η επίλυση προβλημάτων του πραγματικού κόσμου.
Η Παιχνιδοκεντρική Μάθηση (Game Based Learning / GBL) αποτελεί εκπαιδευτική μέθοδο που εκμεταλλεύεται την ενασχόληση των μαθητών με τα παιχνίδια και αξιοποιεί αυτήν ακριβώς την τάση ως κινητήριο δύναμη για να εμπλέξει τους μαθητές στην μαθησιακή διαδικασία (ΕΚΟΜΕ, 2021). Ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι μπορεί να έχει ψηφιακή μορφή, αναλογική μορφή (π.χ. επιτραπέζιο παιχνίδι) ή υβριδική μορφή (να συνδυάζει στοιχεία και από τις δύο κατηγορίες) με κοινό χαρακτηριστικό όλων την μαθησιακή στοχοθεσία, δηλαδή την ύπαρξη ενός γνωστικού αντικειμένου στην εμβάθυνση του οποίου στοχεύει το παιχνίδι.
Με απλά λόγια οι μαθητές μαθαίνουν παίζοντας ένα ψηφιακό ή επιτραπέζιο παιχνίδι, εμπλεκόμενοι σε μια διαδικασία άκρως ενδιαφέρουσα, η οποία φέρει υψηλή προστιθέμενη παιδαγωγική αξία και μαθησιακά οφέλη καθώς:
- προκαλεί και διατηρεί την προσοχή τους
- αποτελεί ισχυρό κίνητρο εμπλοκής με το παιγνιώδες μαθησιακό αντικείμενο
- εμπλουτίζει τις γνώσεις τους εμβαθύνοντας στο μαθησιακό αντικείμενο
- είναι απαλλαγμένη από τον παραδοσιακό - και ίσως βαρετό - τρόπο μετωπικής διδασκαλίας
- προκαλεί ικανοποίηση από τη μαθησιακή διαδικασία
- καλλιεργεί δεξιότητες όπως
-
- η δημιουργικότητα
- η φαντασία
- η εργασία βάσει συγκεκριμένων κανόνων
- η ανάπτυξη στρατηγικών για την αντιμετώπιση εμποδίων
- η κριτική αξιοποίηση πληροφοριών
- η συνεργασία
- η επικοινωνία
- η αλληλεπίδραση
- η ανταλλαγή απόψεων
- η κριτική επιλογή της σωστής λύσης
- η επίλυση προβλημάτων
- ο ψηφιακός γραμματισμός
-
Τη στιγμή που διασκεδάζουμε παίζοντας, μαθαίνουμε χωρίς καν να το αντιλαμβανόμαστε! Επομένως, η αποτελεσματική μαθησιακή διαδικασία μπορεί και πρέπει να είναι διασκεδαστική!
Σε αυτό το σημείο παρακολουθήστε ένα σύντομο βίντεο που εξηγεί με λίγα λόγια τι είναι η Παιχνιδοκεντρική Μάθηση (GBL) καθώς και την ειδοποιό διαφορά της από την έννοια της Παιχνιδοποίησης (Gamification) – οι δύο όροι συχνά συγχέονται όμως δεν είναι ταυτόσημες έννοιες.
Video: Game Based Learning
Ένα σύντομο παιχνίδι θα επιβεβαιώσει βιωματικά την κατανόηση των παραπάνω:
Game Based Learning or Gamification?
Σε αυτό το σημείο σας προτείνεται να μελετήσετε το παρακάτω άρθρο που ασχολείται με τις έννοιες της Παιχνιδοκεντρικής Μάθησης και της Παιχνιδοποίησης και παρουσιάζει τους τρόπους με τους οποίους τα παιχνίδια και η παιχνιδοποίηση εξυπηρετούν εκπαιδευτικούς σκοπούς:
Al-Azawi, R., Al-Faliti, F., & Al-Blushi, M. (2016). Educational gamification vs. game based learning: Comparative study. International Journal of Innovation, Management and Technology, 131–136. https://doi.org/10.18178/ijimt.2016.7.4.659
Αφού ολοκληρώσετε τη μελέτη σας, μπορείτε να συνεχίσετε τη διαδικασία της μάθησης παίζοντας...
Credits: ΕΚΟΜΕ, (2021). Εκπαιδευτικός Οδηγός για τον Διεθνή Μαθητικό Διαγωνισμό Δημιουργίας Επιτραπέζιου και Αφηγηματικού Ψηφιακού Παιχνιδιού Το μάθημα ... παιχνίδι! Επιμέλεια: Σ.Κυμιωνής – Δ.Λαμπαδά. https://www.ekome.media/el/download_files/to-mathima-paichnidi-ekpaideftikos-odigos/